vakalarının özellikle denetimin zayıf
olduğu dönemlerde arttığının bir kanıtı
niteliğindedir.
Uluslararası Kızılhaç Federasyonu
(IFRC) 2014-2016 yıllarında 11 binden
fazla kişinin ölümüne neden olan
Ebola salgınıyla mücadelede kullanılması
öngörülen 124 milyon dolarla
ilgili yürütmüş olduğu iç soruşturmasında
6 milyon doların IFRC personeli
ve banka çalışanları tarafından suistimal
edildiğini açıklamıştır. Ayrıca
bu dönemde sahte gümrük faturaları
düzenlendiği ve gerçekte var olmayan
işçilere ödemeler yapıldığı da tespit
edilmiştir.
Geçmişte Ebola virüsü ile yaşanan deneyim,
ülkelerin mevcut yolsuzlukla
mücadele mekanizmalarının normal
zamanlarda son derece başarılı bir şekilde
çalışsalar bile kriz zamanlarında
etkili olmayabileceğini sinyallemektedir.
I. Geçmiş Pandemilerin Yolsuzluk
Üzerindeki Etkilerine Genel
Bakış
Her ne kadar ülkelerin büyük çoğunluğu
Covid-19 ile verdikleri mücadeleden
başarılı çıkmak amacıyla tüm
tıbbi ve finansal kaynaklarını en iyi
şekilde değerlendirerek bu kaynakların
doğru dağılımını sağlamak için
çaba göstermekte olsalar da geçmiş
dönemdeki pandemiler sırasında bazı
bireylerin kendi kişisel çıkarları için
kamusal rollerinden yararlanarak
sağlık sektöründe yol açtıkları yolsuzluklar
göz önüne alındığında aynı
risklere bu süreçte de maruz kalınması
doğal bir döngü olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Geçmiş pandemilerle mücadelede
öğrenilen derslerden yola çıkarak
sağlıkla ilgili tedarikin hızlandırıldığı
bu dönemde, artan sözleşmelerin kötüye
kullanımının yol açabileceği fahiş
fiyatlar, kalitesiz ürün tedariki ve rüşvet
gibi yolsuzluklara hazırlıklı olmak
gerekir.
Ebola virüsü ve domuz gribi gibi önceki
salgınların yarattığı krizlerde uluslararası
bağışların ve yardım fonlarının
hukuka aykırı kullanımı, yolsuzluk
Geçmişte küresel dikkatin üzerinde
yoğunlaştığı bir başka salgın olan HIV
(AIDS) de yolsuzlukla mücadeleye
ilişkin ciddi dersler vermiş; halk sağlığı
sisteminde izleme, hesap verebilirlik
ve bilgi paylaşımının önemini
hatırlatmıştır. AIDS’in önlenmesi ve
yönetimi için çeşitli ülkeler tarafından
özellikle Afrika ülkelerine milyarlarca
dolar bağış yapıldığı dönemlerde, bazı
uluslararası kuruluşların bu bağış
fonlarının ne şekilde kullanıldığına
ilişkin yapmış oldukları araştırmalar
sonucunda; belli malzemelerin hiç satın
alınmamış olduğu, tedavi, tedarik
ve dağıtım sorunları bulunduğu, bazı
sağlık ve kamu görevlilerinin tahsis
edilen ilaçların satışından yararlandıkları
tespit edilmiştir. 1
II. Yolsuzluk Riskleri Bakımından
Uluslararası Alanda Atılan Covid-19
Adımları
Bilindiği gibi Avrupa kıtasında İtalya,
COVID-19 salgınından en fazla etkilenen
ülke olmuştur. Mart 2020 boyunca,
İtalya’da şeffaflığı ve hesap verebilirliği
azaltan bazı yolsuzluk olayları
gündeme gelmiştir. Örneğin, bir tarım
17
1 https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/2158244017718235