RÖPORTAJ
İş Etiği Şirketlerle Bütünleşmek
Zorunda
2010 yılından bu yana etik iş yapma kültürünün Türkiye kurumlarında yer-
leşmesi için çalışan Etik ve İtibar Derneği’nin (TEİD) Yönetim Kurulu Başkanı
Ertuğrul Onur “Artık ne olursa olsun ne pahasına olursa olsun en fazla kar
hedefini tek amaç olduğu iş yönetim sistemleri tarihe karışıyor” diyor. Onur’a
göre bundan sonra iş etiği şirketlerin misyon, vizyon ve hedefleri ile bütün-
leşmek zorunda.
TEİD olarak faaliyet alanınız, özel sektörde yolsuz-
luk / rüşvetle mücadele etmek için ne gibi çalışma-
larınız var?
26
2000 yılında BM Eski Genel Sekreteri Kofi Annan’ın girişimi
ile kurulan Global Compact Dünyadaki en büyük kurumsal
sürdürülebilirlik girişimidir. Platformun 10 İlkesi temelini
insan hakları, çalışma standartları, çevre ve yolsuzlukla mü-
cadele alanlarında hazırlanmış dört Birleşmiş Milletler bil-
dirgesinden almaktadır (İnsan Hakları Evrensel Beyanna-
mesi, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Çalışma Yaşamında
Temel İlkeler ve Haklar Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Rio
Çevre ve Kalkınma Bildirgesi, Birleşmiş Milletler Yolsuzluk-
la Mücadele Sözleşmesi). Özellikle bu ilkelerin özel sektör
ağırlıklı olarak hayata geçmesi için ve Türkiye Cumhuriye-
ti'nin Birleşmiş Milletler ve OECD nezdinde taraf olduğu
yolsuzlukla mücadele anlaşmalarının hayata geçirilmesinde
özel sektör koordinasyonu görevini üstlenmeyi amaçlaya-
rak iş etiği konularında faaliyet gösteren derneğimiz 2010
yılında kuruldu.
Derneğimiz Etik ve uyum risklerinin etkin yönetimi, dürüst-
lük, hesap verilebilirlik ve şeffaflık konularında farkındalık
düzeyini arttırılması ve iş etiğinin ülkemizde faaliyet göste-
ren şirketlerin kültürünün ayrılmaz bir parçası haline hede-
fini güdüyor.
Etik ve İtibar Derneği bugün 150 kendi sektörlerinde büyük
öneme sahip kurumsal üyesi ile çalışmalarına devam ediyor.
Üyelerimizin Türkiye GSMH'nın yüzde 15'ini oluşturan ve
250 bin üzerinde çalışana istihdam sağlayan şirketler olma-
sı da etki alanımızın büyüklüğünü gösteriyor.
Bu açıdan TEİD’in gelmeyi hedeflediği nokta; iş etiği alanın-
da şirketlerin gelişmelerine destek olurken; en iyi uygula-
malara sahip şirketlerin tecrübelerini ülkemizin her köşe-
sindeki kurumlara aktararak bir referans ve eğitim noktası
haline gelmesi olarak açıklanabilir.
Bu açıdan verimli bir uluslararası ticaretin en önemli şart-
larından biri haline gelen iş etiği ve etik risklerin yönetimi
alanındaki en güncel veri ve bilgiyi uluslararası ilişki ve
bağları ile ülkemize eksiksiz taşımayı ve üyeleri arasında
paylaşım toplantıları düzenleyerek iyi örneklerin uygula-
masının arttırılmasını amaçlıyoruz.
Yine eğitimler de TEİD’in büyük öneme sahip. Bu doğ-
rultuda 2016 yılında kurduğumuz TEİD Akademi çatı-
sı altında çeşitli üniversitelerin iş birliği ile (Boğaziçi
ve Bilgi) kurguladığımız “Etik ve Uyum Yöneticisi
Sertifika Programı” 6. dönemini bitirdi. 7.dönemi-
ne Mart ayında başlıyor. Alanında dünyadaki
önemli sertifika programlarından biri olmayı
hedefleyen eğitim programına hukukçular, etik
ve uyum yöneticileri, insan kaynakları, iç dene-
tim ve kurumsal iletişim çalışanları, denetçiler,
etik ve uyum alanında uzmanlaşmak isteyen
tüm çalışanlar, orta ve üst düzey yöneticiler
katılabiliyor.
Yine derneğimiz tarafından kurulan mü-
kemmeliyet merkezi; “Turkish Integrity
Center of Excellence” (TICE) projesi ile
amaç; iş etiği hakkında farkındalık yarat-
mak ve “Etik ve Uyum Yöneticiliği’’ mesleği-
nin özel sektörde yer alan şirketler tarafın-
dan benimsenmesini ve yaygınlaştırılmasını
sağlamayı amaçlıyoruz. TICE, TEİD tarafın-
dan sürdürülebilir yerel kapasite oluştur-
mak amacıyla kurulmuştur. Aralarında
27
KOTEDER, TÜYİD, İGMD, DPİD gibi
Türkiye’nin önde gelen sektörel der-
neklerinin bulunduğu birçok dernek
ile sektörel ve meslek etik standart-
ları hazırladık;
Global Ethics Network Bölge Tem-
silciliği, Avrupa İş Etiği Ağı Üye-
liği, Basel Instıtute Çalışma
Grubu Üyeliği, OECD Yolsuz-
lukla Mücadele Bölgesel Ça-
lışma Grubu Danışma Kuru-
lu Üyeliği ve B20 Yolsuzlukla
Mücadele Görev Gücü Üyeli-
ği ile de uluslararası alanda da
etkin.
TEİD ülkemizde düzenlenen
G20’de; B20 Gümrüklerde Yol-
suzlukla Mücadele Çalışma Grubu
ile KOBİ'lerde Yolsuzlukla Müca-
dele Çalışma Grubunda en büyük
hedeflerinden olan pratik iş dün-
yasına dokunan ve uygulamacı
olmasının karşılık bulduğu ve
“KOBİ'ler İçin Yolsuzluk-
la Mücadele Rehberi” ve
Bu açıdan TEİD’in gelmeyi
hedeflediği nokta; iş etiği
alanında şirketlerin gelişme-
lerine destek olurken; en iyi
uygulamalara sahip şirket-
lerin tecrübelerini ülkemizin
her köşesindeki kurumlara
aktararak bir referans ve
eğitim noktası haline gelme-
si olarak açıklanabilir.
“Gümrüklerde Kolektif Eylem Yo-
luyla Yolsuzlukla Mücadele Rehbe-
ri” gibi somut çıktılar sundu.
Günümüzün ve gelecekte bizi bekle-
yen sosyal, hukuki ve ekonomik ve
sosyal düzenin farklı perspektifler ve
uzman konuşmacılar eşliğinde analiz
edildiği Etik Zirveleri düzenliyoruz.
Derneğimiz, çalışmalarını sadece
özel sektör ile sınırlı tutmuyoruz.
Dernek olarak " ileride iş dünyasında
bayrağı devralacak gençlerimizin de
etik ilkeleri içselleştirmelerini ve be-
nimsemeleri doğrultusunda birçok
projeye destek veriyoruz. *** (Okul-
larda öğrenci etik kurulları kurulma-
sına ve yürütülmesine, içerik oluştu-
rulmasına destek veriyoruz. Anadolu
Liseleri ile ZirvEtik (2018 ve 2019),
Özel Okullarla Özel Sezin Okulu iş
birliğinde Sezin Etik Zirvesi (2019,
2020 Nisan’da 2.si olacak) düzenle-
niyor; öğrenciler profesyonel liderler
ve öğretmenleri ile çalışmalar yapıp
çeşitli konularda etik manifestolarını
hazırlıyorlar)
Dünyaya baktığımızda suisti-
maller gelişen ekonomilerde mi
yoksa gelişmekte olan ekonomi-
lerde mi daha çok görülüyor?
Aslında bu konuda şöyle bir cevap
verilebilir; FCPA’ye baktığımız zaman
en fazla ceza alan şirketlerin hep
gelişmiş ekonomilerden olduğunu
görüyoruz. Fakat burada bir konuya
dikkat etmemiz gerekiyor. Bu şirket-
ler aldıkları cezalarla az gelişmiş/