MAKALE
KARA HABER TEZ DUYULUR!:
DİJİTAL MEDYA ETİĞİ
Artık hepimizin hayatının bir parçası haline
gelen akıllı telefonlar bilgisayarların yerini
alırken, akıllı telefonların hızları ve bellekleri
Apollo Guidance Computer’ın milyonlarca katı
kapasiteye çıktı ve telefonların ağırlıkları ise
birkaç yüz grama düştü.
Yazı: Av. Altuğ Özgün
Bill Gates’in bundan 24 yıl önce yazdığı 1996’da yazdığı makalede geçen “içerik kraldır”
ve “İnternet ucuzlayıp yaygınlaştıkça farklı ülkelerde kritik bir yerel içerik
kütlesi elde edecek ve dünyayı süpürecek” tespitleri gerçekleşmiştir
22
Y
ıl 1969. ABD
ile Rusya ara-
sında yaşanan
soğuk savaşta rekabe-
tin önemli bir ayağı da
uzayda
yaşanıyordu.
Neil Armstrong ve ekibi
Apollo 11 uzay aracı ile
aya ilk defa ayak basan
kişi olmaya hazırlanı-
yordu. Herkes haber
almak için televizyon/
radyo başında bekliyor
veya gazetelere bakı-
yordu. Ülkemizde tek
kanallı dönemde va-
tandaşlarımız o günün
deyimiyle ajanstan ha-
ber alırken “İnsan için
küçük, ancak insanlık
için çok büyük bir adım
atılmıştı”
1969’da aya gitmeye yarayan teknolojide kullanılan Apollo
Guidance Computer yaklaşık 30 kg ağırlığında, 0.043MHz
23
hıza ve 64 kilobyte bel-
leğe sahipti. 1 Apollo
11 mürettebatının 356
bin km gidip dünyaya
dönmesini sağlayan bu
bilgisayar sistemi, gü-
nümüzde bilgisayarla
çalışan bir tost makine-
sinin işletim sistemin-
den daha geriydi. 2
Artık hepimizin haya-
tının bir parçası haline
gelen akıllı telefonlar
bilgisayarların yerini
alırken, akıllı telefonla-
rın hızları ve bellekleri
Apollo Guidance Com-
puter’ın
milyonlarca
katı kapasiteye çıktı ve
telefonların ağırlıkları
ise birkaç yüz grama
düştü. Üstelik şu anda
akıllı telefonların gelişmiş ses ve kayıt teknolojileri ile hem
röportaj yapma hem video kaydetme hem de kaydedileni can-
1 https://www.realclearscience.com/articles/2019/07/02/your_mobile_phone_vs_apollo_11s_guidance_computer_111026.html
2 https://www.dijitalx.com/2017/08/09/insanligi-aya-cikaran-teknoloji-bir-usb-bellegi-doldurmuyor/
Günümüzde
İnternet:
Her yıl yayınlanan Wearesocial
Digital 2020 3 raporuna göre
dünya üzerinde 4,5 milyar insan
internet, 3,8 milyar insan da
aktif sosyal medya kullanmakta
ve bu oran gün geçtikçe artmak-
tadır.
İnternette bir saniyede ise: 4
- 976 Instagram paylaşımı
- 4.475 Skype Araması
- 81.148 Google Araması
- 83.003 YouTube video izlemesi
- 88.371 GB İnternet Trafiği
- 1.000.000’dan fazla WhatsApp
Mesajı 5
- 2.889.090 E-posta
trafiği gerçekleşmektedir ve bu
oran bu yazının yazıldığı tarih ile
okunduğu tarih arasında artarak
değişecektir.
lı yayın üzerinden yayınlama hakkına
sahibiz. Artık herkes bir medya içerik
üreticisi ve herkes her an medya izle-
yicisi durumunda. Akıllı telefonlar ile
sürekli çevrim içi haber alan ve haber
yaratan, mobil habercilere dönüştük.
Veriyi Kontrol Eden Geleceği
Kontrol Eder!
Dünyanın en büyük taksi şirketi Über’in
tek bir taksisi olmadığı gibi, yukarıda
bir saniyede trafik verisi verilen dün-
yanın en büyük dijital medya şirketleri
hiçbir içerik üretmemekte sadece kul-
lanıcıların içerik paylaşması için uygun
ortam yaratmaktadır. Hatta popüler içe-
rik üreten kişilere bu şirketler tarafın-
dan reklam geliri alma yolu açılmıştır.
Bill Gates’in bundan 24 yıl önce yazdığı
1996’da yazdığı makalede geçen “içerik
kraldır” ve “İnternet ucuzlayıp yaygın-
laştıkça farklı ülkelerde kritik bir yerel
içerik kütlesi elde edecek ve dünyayı
süpürecek” tespitleri gerçekleşmiştir. 6
Dolayısıyla haberleri ön incelemeden
geçiren televizyon radyo gibi kurumla-
rın izlenme/dinlenme pastasındaki yeri
3 https://wearesocial.com/digital-2020
4 https://www.internetlivestats.com/one-second/
5 https://www.weforum.org/agenda/2018/03/internet-minute-whatsapp-facebook-emails/
git gide yerini kontrolsüz bir internet
medyasına bırakmıştır. Haberlerin içe-
rikleri büyük dijital medya şirketleri
tarafından yeterli miktarda incelenme-
diğinden reklam pastasından nasip-
lenmek isteyen bir takım kötü niyetli
kişiler sahte haberler ile kazanç elde
etmeye başlamışlardır.
2016 yılında Oxford Sözlüğü tarafın-
dan yılın sözü olarak seçilen post-truth
(gerçeklik sonrası) kavramına göre ka-
muoyunu belirlemede sübjektif gerçek-
ler, duygulardan ve kişisel kanaatlerden
daha az etkili olmaktadır. Bu durum
özellikle politikada, seçimler dönemin-
de ortaya çıkmakta ve Facebook gibi
sosyal medyalarda politik yayın yapılan
sayfalarda %38’e varan sahte haber-
lerin paylaşıldığı hatta belli bir politik
görüşe tabi olan kullanıcıların sahte
haber olsa da kendi görüşlerine uygun
haberlere daha çok rağbet ettiği görül-
müştür. 7 Birçok gözlemciye göre iki bü-
yük vaka, yakın zamanda Brexit ve ABD
Başkanı Trump’ın seçim döneminde or-
taya çıkmıştır. Kötü niyetli yalan haber-
6 https://grigundem.com/content-is-the-king-f8b0ee861baa
7 https://www.buzzfeednews.com/article/craigsilverman/partisan-fb-pages-analysis#.ej1x5V25d