ANKET
8
Etik hat ve ihbar bildirim ile rüşvet ve yolsuzluk konuların-
da verilen eğitimlerin oranı yüzde 73 olarak görülmektedir.
Katılımcıların yüzde 62’si, son bir yılda firmalarında bir su-
istimal vakası yaşandığını, bu kişilerin yüzde 81’i, son bir
yıl içinde firmalarında 1 ila 5 arasında çalışan suistimali
vakası yaşandığını belirtmişlerdir. Katılımcılar, firmalarının
maruz kaldığı çalışan suistimal tiplerinin ise ağırlıklı olarak
yolsuzluk (yüzde 54) ve şirket varlıklarının kötüye kulla-
nılması (yüzde 41) olduğunu ifade etmişlerdir. Bu konuda
ACFE’nin 2018 yılında global olarak yayınladığı raporda ih-
bar bildirim hatlarının bir suistimalin ortaya çıkarılmasında
%40 ile ilk sırada olduğu görülürken Türkiye’de bu oranın
%73 olduğu gözlenmektedir.
Anket katılımcıları, etik hat üzerinden gelen bildirimlerin
ağırlıklı olarak uyum görevlilerine (yüzde 53) raporlandı-
ğını ifade etmektedir. Etik hatlar en fazla uyum birimleri
tarafından (yüzde 33) yönetilmektedir. Ankete katılan fir-
maların yüzde 67’sinde anonim bir ihbar bildirim hattı bu-
lunmaktadır.
Katılımcılar, Yönetim Kurulu’nun etik ve uyum aktiviteleri
özelinde gözetim faaliyetleri yaptığına ve birimlerin, uyum
kültürünün oluşmasında ve korunmasında sorumluluk al-
dığına katılmaktadırlar. Buna karşın katılımcılar tarafından,
bu konularda gelişim alanları bulunduğu belirtilmiştir. “Yö-
netim Kurulu’nun etik ve uyum aktiviteleri için yönetim ve
gözetim faaliyetleri gerçekleştirdiğine kesinlikle katılmak-
tadır” ifadesine katılanların oranı %33 iken “Birimlerin
uyum kültürünün oluşmasında ve korunmasında sorum-
luluk aldığına kesinlikle katılmaktadır” diyenlerin oranı
%35’dir.
Katılımcılar, uyum risk değerlendirmelerinin niteliksel ve
niceliksel ölçümleri kullandığına büyük ölçüde katılmakta
ve iç kontroller neticesinde yapılan tespitlerin, uyum risk
değerlendirmelerinin ve kontrollerinin tasarımı ile uygu-
lanışında dikkate alındığı belirtilmektedir. Genel kanı, risk
değerlendirmesi ve süreçler özelindeki olgunluğun yüksek
olduğu yönünde olup buna karşın risklerin tartışıldığı ko-
mitelerine katılım gibi gelişim alanları olduğu yönündedir.
Katılımcılar, firmalarında yasa, yönetmelik ve kurallardaki
değişikliklerin takip edilmesine yönelik süreçlerin mevcut
olduğuna büyük ölçüde katılmakta olup ilgili yükümlülük-
lerin bir envanter aracılığıyla takip edildiği belirtmişlerdir.
Teknoloji ve veri analizinin uyum ve risk yönetimi süreçle-
rine dahil edilmesine yönelik yoğun çaba bulunmaktadır.
Ancak altyapı analizlerinin yapıldığına ve ilgili eksikliklerin
giderildiğine katılanların sayısının düşük olduğu görülmek-
tedir.
Teknoloji ve veri analitiği alanlarında olgunluğun sağlanma-
sı için yapay zeka, NLP ve blok zincir gibi giderek yaygınla-
şan teknolojilere ve araçlara yatırım yapılması gerekmek-
tedir.
ETIK VE UYUM
PROGRAMLARI
NASIL ETKİLİ OLUR?
Etkili bir etik ve uyum programı ulaşmayı plan-
ladığı ölçülebilir hedeflere ulaşabilmiş olan bir
programdır . Bir etik ve uyum programı etkili
olarak uygulandığında başarısının ölçütü olarak
programın kendisinin belirlediği hedeflere hangi
kapsamda ulaştığı da büyük bir öneme sahiptir.
9