ETİK
3. TARAFLAR AÇISINDAN
NELER OLUYOR?
Yapılan son araştırmalara göre Dünyanın toplam Gayri Safi Milli Hasılasının
yaklaşık %5’i yolsuzluğa kurban ediliyor. Dünya Ekonomik Forumuna göre
ise yolsuzlukluk dünya genelinde iş yapma faaliyetini %10 arttırıyor. Şirket-
lerin kar oranlarını %10 arttırmak için neler yapacaklarını düşünürsek bu
oranın ne kadar yüksek ve önemli olduğunu kavrayabiliriz.
Yazı: Ali Cem GÜLMEN
leri tarafından 965 milyon dolar ceza
verilebiliyor.
28
S
adece dürüst vatandaşlar değil devletler de ülkele-
rinin daha iyi geleceğe ulaşması yolsuzluğun sona
ermesi gerektiğinin farkındalar. Bu doğrultuda al-
dıkları önlemler de son hızla devam ediyor. Artık başlayan bu süreç UK Bribery Act (Birleşik Krallık Rüşveti
yolsuzluk sorununun sadece kendi ülkelerinde değil tüm rına uygulanan kanunları değil yolsuzluk suçu hangi ülkede
dünyada küresel olarak çözülmesi gerektiği konusunda ça- ve kim tarafından işlendiğine bakılmaksızın, belirtilen şart-
lışmak zorunda olduğumuzun herkes farkında. Bu konuda lar meydana gelirse kendi mahkemeleri tarafından sorum-
yargı sınırlarını genişletilmesi ile yolsuzlukla mücadelede luları yargılayabilecekleri kanunları yürürlüğe sokuyorlar.
yeni bir cephe açılmış oldu. FCPA (ABD Rüşvetin Önlenmesi Örnek vermek gerekirse artık İsveçli Sonia Teliara’ya Özbe-
ve Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Kanunu) ile kistan’da işlediği bir rüşvet suçu yüzünden ABD mahkeme-
Görsel www.shutterstock.com sitesinden alınmıştır.
Önleme Kanunu) ve Sapin II (Fransa Yolsuzlukla Mücadele
Kanunu) gibi kanunların yürürlüğe girdi. Devletler sadece
kendi ülkelerinin yargı sınırları içerisinde işlenecek suçla-
Yolsuzluğa karşı sıfır hoşgörü göste-
rilen böyle bir dünyada küresel şir-
ketler kendilerine çeki düzen verme-
lerini bir ihtiyaç olarak görüyorlar.
Müşterileri, ortak girişimleri, konsor-
siyum ortaklarını, ortak girişim pay-
daşlarını, yüklenicileri, taşeronları,
tedarikçileri, satıcıları, danışmanları,
acenteleri, distribütörleri, temsil-
cileri içeren 3. Taraf ve İş ortakları
(Kısaca 3. Taraflar bu evrime ayak
uydurmak zorundalar. Çünkü küresel
şirketlerin devletlerin yargı alanla-
rını bu kadar genişlettikleri bir eko
sistemde en ufak bir risk bile almak
istemiyorlar. Böyle bir zihniyetin ha-
kim olduğu iş dünyasında çok ulus-
lu bir şirketin tedarik zincirine bağlı
olan firmaların da artık çok dikkatli
olması gerekiyor. Tedarik zincirinde
yer aldığı çok uluslu şirketlerin sıkı
uyum standartlarını yerine getirmesi
istenen firmaların uygulamada, sade-
ce yerel mevzuata değil aynı zaman-
da küresel iş ortağının da mevzuatına
da uyması isteniyor.
Günümüzde artık şirketlerin
ne olursa olsun kazanmayı
amaçladıkları ve iş etiğinin
“business” ile bir arada anıl-
masının bile yanlış olduğu
düşüncesi terk edilmeye baş-
landı. Artık ne olursa olsun
ne pahasına olursa olsun en
fazla kar hedefini tek amaç
olduğu iş yönetim sistemle-
ri tarihe karışıyor. Bundan
sonra iş etiği şirketlerin mis-
yon, vizyon ve hedefleri ile
bütünleşmek zorunda
Artık iş yapmayı istediğiniz bir şir-
ketin satın alma müdürüne rüşvet
vermenin veya herhangi bir ihlali-
nizin gözardı edilmesi için bir devlet
memuruna bahşiş vermenin en ufak
affı olmayacağı bir döneme girdik. Bu
konuda önlem almayanları ise çok
parlar bir gelecek beklemiyor.
Yolsuzluğu, geniş bir tanımla “ve-
rilen yetkinin özel menfaatler doğ-
rultusunda kötüye kullanımı” olarak
tanımlayabiliriz. Her ülkede yolsuz-
Bu sayfadaki görseller www.shutterstock.com sitesinden alınmıştır.
luğun sebepleri farklı olsa da ortak
nedenler olarak aşağıdakiler görüle-
bilir:
- Ülke mevzuatının anlaşılması zor,
belirsiz ve sık değişmesi.
- Kanunların uygulanmaması veya
adil olarak uygulanmaması
- Kurumlarda şeffaflık ve hesap vere-
bilirlik ilkelerinin yeterince yerleş-
memiş olması
- Adil rekabet ortamının olmaması.
Gerek şirketlerin gerek ise 3. taraf-
larının risk olan alanları tanımlayıp
analiz ettikten sonra, bu riskleri yö-
netmek için önlemler alması gereki-
yor. İlk yapılması gereken şirketlerin
etik ve uyum ile ilgili politika ve pro-
sedürlerini herkes için anlaşılabilir
bir hale getirmek olmalıdır. Bu po-
litika ve prosedürler özellikle 3. Ta-
raflarla ilişkiler konusu başta olmak
üzere her türlü ticari işlem için kabul
edilebilir davranışlar hakkında bü-
tün çalışanlara bir rehber olmalıdır.
Kurallar, işletmenin korumak istediği
değer ve ilkeleri yansıtmalıdır ve bu
mesaj açık ve net olmalıdır.
29