‘Çünkü kalkıp yerimi bir başkasına vermem gerektiğine
inanmıyorum.’
2
4 Ekim 2005 günü 92 yaşın-
da hayatını kaybeden Rosa
Parks’ın ABD Kongresi’nin Şe-
ref Locasında oturmasına uzanan
hayat hikayesinin dönüm noktası 1
Aralık 1955 Perşembe günü, Alaba-
ma’nın Montgomery şehrinde baş-
ladı. 42 yaşındaki siyahi bir kadın
terzi, şehir fuarındaki işinden akşam
saat 6’da çıktı. Çok yorgundu ve tek
istediği bir an önce evine ulaşmak-
tı. Belediye otobüsünün ortasındaki
‘değişken’ statülü koltuklardan bi-
rine oturdu. 1900 yılından beri uy-
gulanan yasaya göre, Montgomery
belediye otobüslerindeki ilk 4 sıra
koltuklar, derisi beyaz olan yolculara
aitti. Siyah derili insanlar, belediye
otobüslerinin yolcularının toplam-
da yüzde 75’ini oluşturmalarına
rağmen, onlara otobüslerin en arka
koltukları ayrılmıştı. Ortadaki değiş-
ken statülü koltuklarsa beyazların
sıraları doluncaya kadar siyahların
da oturabilecekleri koltuklardı. Be-
yaz sıralar dolduğunda ya da şoför
istediğinde siyahlar oturdukları bu
koltukları boşaltıp en arkaya geçmek
zorundaydılar… İşte Rosa Parks da o
gün yerinden kalkmasını talep eden
otobüs şoförünün bitkin düşmüş bir
insana özgü kayıtsızlıkla, hiç hesap-
sız hiç plansız şoförün gözlerine bak-
maya başladı. Herkes büyük bir şok
yaşıyordu. Devlet düzenine baş kaldı-
rılmıştı. Kamu görevlisi şoför Blake,
‘neden kalkmıyorsun?’ diye kızgın-
lıkla sordu. Parks, insanlığa yakışan
yanıtı verdi: ‘Çünkü kalkıp yerimi
bir başkasına vermem gerektiğine
inanmıyorum.’
Şoför otobüsü durdurdu ve polis
çağırdı. Rosa Parks tutuklandı… O
gece kiliselerde yapılan toplantılarda
“otobüslere binmeme boykotu” ka-
rarı alındı. Alınan karara göre, ‘insani
muamele görünceye, siyahi şoförler
9
Martin Luther King Jr.’ın içinden doğduğu hareket!
de işe alınıncaya ve ortadaki değiş-
ken statülü koltuklara ‘ilk gelen otu-
rur’ statüsü verilinceye kadar’ boykot
devam edecekti … Şehirdeki siyahlar
tam 381 gün boyunca otobüslere
binmediler. İşlerine okullarına yü-
rüdüler. Sıradan bir ev kadının anlık
direncinin ilk kıvılcımını yaktığı bu
etkileyici eylem, arkasındaki isimle
beraber büyümeye başladı. Siyahlar
buldukları her özel araçla, belediye
otobüsü bilet fiyatına yolcu taşımaya
başladılar. Bazı beyaz ev kadınları da
arabalarıyla siyahlara destek verdi.
Belediye otobüslerini işleten şirket
büyük maddi zarar yaşadı. Bazı oto-
büsleri adeta çürüdü. Siyahlar hare-
keti desteklemek için Montgomery
Improvement Association adlı bir
birlik oluşturmayı kararlaştırdılar.
Başkanlığına, Dexter sokağındaki
¹ http://amerikabulteni.com/2015/12/01/rosa-parks-ayaga-kalkmayi-reddetti-ve-ulkeyi-ayaga-kaldirdi/
Baptist kilisesinin o günlerde 26 ya-
şındaki genç vaizi Martin Luther
King Jr.’ı seçtiler. Ve arkasından ta-
nık olduğumuz hareket başladı, çığ
gibi büyüdü. King’in lk sözü “Şiddete
şiddetsizlikle karşılık vereceğiz. Beni
durdursalar bile bu hareket durma-
yacak” şeklindeki uyarısıyla sivil hak-
lar hareketinin bir şiddetsiz direniş
karakterine bürünmesini sağladı.” 1
Rosa Parks bir “Protest Brand” ol-
muştu. Adı, kimliği ve fotoğrafı ile
ABD’de derisi siyah olanların da
beyazlarla aynı haklara sahip oldu-
ğunun bir simgesi olarak kayıtlara
geçti. 19 Ocak 1999’da ABD Kongresi
üyelerinin şeref locasında ağırlanan
Roca Parks’ı ayakta alkışlamaları
aynı zamanda bir “Protest Brand” in
tescili idi!