sel olarak mükemmelleştiren (bilin-
çaltı) bir insanın bir gün sol el ile diş
fırçalamaya karar vermesi (bilinç) ve
alışkanlığını kırmak isterken yaşadı-
ğı zorluk denilebilir.
Eski çağlardan beri insanlar için ka-
rar verme süreci ve zihin fonksiyon-
ları bir enerji gerektirdiğinden en az
enerji ilkesi ile kararların hızlı veril-
diği ve bilinçaltının karar almada çok
etkili olduğu görülmüştür. Özellikle
hızlı karar vermemiz gereken günü-
müz dünyasında, alışkanlıklarımız
hızlı hareket etmemize olanak tanır-
ken kritik konularda bilinçli karar
verme konusunda bize engel olabilen
bazı bilinç ve bilinçaltı görev bölüşü-
mü haricinde rasyonel karar verme-
mize engel olan bazı yanılgılar bulun-
maktadır.
Bilişsel Yanılgılar
44
Bilişsel Yanılgı (Cognitive Bias veya
Bilişsel Yatkınlar olarak da çevirebi-
Görsel www.freepik.com sitesinden alınmıştır.
Charles Kettering “herhangi
bir fikri öldürmenin en iyi
yolunun onu bir komiteye
getirmektir“ demiştir. Belki
de şirketlerde kritik toplan-
tılarda yeni fikirlere karşı
“neden bunların yapılama-
yacağına ilişkin” dirençler
öne sürülmesinin sebebi
toplantıya katılan kişilerin
statüko yanılgısında olmala-
rı olabilir.
lir) insan zihninde karar alma meka-
nizmalarını etkileyen ve rasyonel ka-
rar vermede sapma yaratan düşünce
sistemi hatası olarak tanımlanabilir.
Buna en geçerli örneklerden biri Ku-
marbaz Yanılgısı bir örnek vermek
gerekirse üst üste 5 kez tura gelen
bir yazı-tura oyununda oyuna katı-
lan kişilerin çoğu bir sonraki paranın
yazı olarak geleceğini düşünmele-
ri diyebiliriz. Burda beynimiz daha
önce bize verilen verilere göre yo-
rum yaparak aslında %50-%50 olan
yazı gelme şansını sanki geçmiş tec-
rübelerden dolayı daha fazla olarak
görmekte dolayısıyla mantık yerine
bilişsel yanılgı ile karar vermektedir.
Statüko Güvenlidir
Başka bir bilişsel yanılgı olan Statüko
Yanılgısı da (Status quo Bias) buna
benzer bir rasyonel karar ilüzyonu-
nu oluşturur. Statüko öteden beri
var olan, içinde bulunulan durum
anlamına gelmektedir. Aynı şekilde
statükocu bulunduğu durumu aynen
korumak isteyen kişiye denmektedir.
Beynimiz ve özellikle bilinçaltımız
alışkanlıklara sıkı sıkıya bağlı olduğu
için süprizlerden hoşlanmaz. Aynı ru-
tin ve alışkanların kişiyi güvende tu-