TEKNOLOJİ
32
YAPAY ZEKA, DUYGULAR,
AHLAKİ VE ETİK YAKLAŞIM İlk kez 1942 yılında kısa
Yapay zekanın duygularının olup olmayaca-
ğı da tartışılmaktadır. Bilimsel araştırmalar-
da duyguların zeka üzerinde olumlu etkisi-
nin olduğu söylenmekte. Duyguların yapay
zekanın fonksiyonunun arttırılması bakı-
mından da önemi vurgulanmakta ve buna
yönelik çalışmalar yapılmaktadır. mov, “Robotbilimin Üç
Yapay zeka içeren robotların insan haya-
tında sıkça yer alması (evimizde temizlik
yapan rabot, evcil hayvan olan robot, yaşlı
bakımından kullanılan robot gibi) sosyal et-
kileşim gereksinimlerini de arttırmıştır. Bu
çerçevede, yapay zeka içeren otonom maki-
nalar yanında “kolektif davranışlı robotik”
ve “sosyal etkileşimli robotik” alanlarındaki
bilimsel araştırmalar çoğalmıştır. ya da zarar görmesine
Ülkemizde Boğaziçi Üniversitesi tarafından
TÜBİTAK 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araş-
tırma Projelerini Destekleme Programı des-
teğiyle geliştirilen “Robot El’in”, birkaç yıl
içinde duyuları olacağı ve hissedebileceği
söyleniyor. çelişmediği sürece ken-
Amerikan Massachusetts Teknoloji Enstitü-
sü tarafından geliştirilen, ayakları olmayan
sadece kafadan oluşan insansı bir robot olan
Kismet’in, insansı görünen yüzü sayesinde
kızdığını, sevindiğini, üzüldüğünü, heyecan-
landığını ve diğer benzer duyguları göstere-
bildiği görülmüş.
İnsanlar ile olan sosyal etkileşimi sayesinde
duygusal bir bağın kurulabildiği yapay zeka-
lar bakımından belli ahlaki ve etik kuralların
da tanımlanması gerekmektedir.
Google’ın sahibi olduğu Boston Dynamics
isimli şirket tarafından köpek formunda ge-
liştirilen robotun tekmelenmesi, aynı firma
tarafından geliştirilen ve insana benzeyen
Atlas robotun insanlıktan uzak muamele
görmesi sosyal medya üzerinden oldukça
fazla tepki almıştır. Bu durum yapay zeka ve
insanlar arasında duygusal bağın kuruldu-
ğunun en önemli örnekleridir.
ABD’li Amazon’un işe alımlarında kulla-
nılmak için geliştirdiği yapay zeka progra-
Bu sayfadaki görseller www.freepik.com sitesinden alınmıştır.
öykü yazarı Isaac Asi-
Yasası”nı ortaya atar.
Asimov Kuralları olarak
bilinen bu üç yasaya
göre “Bir robot, bir
insana zarar veremez
seyirci kalamaz. Bir
robot, birinci kuralla çe-
lişmediği sürece bir in-
sanın emirlerine uymak
zorundadır. Bir robot,
birinci ve ikinci urala
di varlığını korumakla
mükelleftir.”
mının, kadınlara karşı ayrımcılık yaptığı
gerekçesiyle iptal edilmesi de etik açıdan
yapay zekanın tartışıldığı bir başka boyut-
tur. Yapay zeka içeren robotların asker vb.
amaçlarla insanları öldürme yeteneklerinin
olması durumunda bu tür bir yapay zekaya
ne kadar özgürlük tanınacağı da önemlidir.
Bütün bunlar yapay zekanın etik ve ahlaki
boyutunda tartışmaya değer konular olarak
karşımıza çıkıyor.
Yapay zekanın bir hukuk süjesi olarak ta-
nımlandığı durumlarda, yapay zekaya doğ-
rudan kötü muamele ve işkenceye maruz
kalmama, yaşam hakkı, gibi belli haklar ta-
nınabileceği gibi, etik olmayan davranışlar
bakımından da belli sınırlamalar getirilebi-
lir. Ancak aşağıda değinileceği üzere özel-
likle doğrudan yapay zekaya sorumluluklar
yüklenmesi konusu çok kolay çözüm bulu-
nabilecek bir alana benzemiyor.
YAPAY ZEKA VE HUKUKSAL DİLEMMA
Yapay zeka teknolojileri çok hızlı bir şekilde
ilerlemekte. Gelecekte birçok mesleğin yeri-
ni yapay zekanın alacağı da sıkça tartışılıyor.
Yapay zeka başta otomotiv sektörü olmak
üzere birçok alanda kullanılmaya başlandı.
Bu durum belli hukuki düzenlemelerin ya-
pılmasını da gerekli kılmaktadır. İnsansız
bir araç bir kişiye zarar verir ise hukuki ve
cezai sorumluluk bağlamında ne olacak?
Kaza anındaki kararları yapay zeka hangi
refleks ile verecek? Sigorta kapsamındaki
mevcut düzenlemeler otonom araçlardan
kaynaklı kazaları kapsıyor mu? Karayolları
kanunları gibi yasal düzenlemeler otonom
araçlar için düzenlemeler içeriyor mu?
İnsanlar yapay zekaya ne kadar güvenebile-
cek? Yapay zekanın ürettiği çözüm önerisi
işe yaramadığı durumda kim veya kimler