STRATEJİ
20
New York’ ta yapılan“ Ethics by Design: How to Use Nudges, Norms and Laws to Improve Business Ethics”( Etiği Tasarlamak: Dürtmeler, Normlar ve Kurallar ile İş Etiğini İyileştirmek) konferansına katılan araştırmacılar ve yöneticiler ilk defa bu sorunun cevabını aradılar. University of North Carolina’ dan Profesör Sreedhari Desai’ nin re: Work 2016’ da yaptığı sunuma göre ise işyerinde yapılacak küçük dürtmeler etik davranışı teşvik etmek için önemli sonuçlar yaratabiliyor. Örneğin, araba servislerinde toplam fiyatta her işlemin şeffaf bir şekilde yazılması toplam faturayı azaltıyor; çocuklukla ile ilgili anımsatıcılar etik davranışı artırıyor ve ahlaki davranışla özdeşlemiş liderlerin fotoğrafları( Martin Luther King Jr. gibi...) çalışan davranışlarını olumlu yönde etkiliyor. Davranışsal ekonomide incelediğimiz örneklerden yola çıkarak, şirketlerde kendi“ etik dürtmelerimizi” de oluşturmamız mümkün. Örneğin, sosyal baskı ilkesini kullanarak aslında insanlara çalışma arkadaşlarının büyük çoğunluğunun etik davrandığını ve uyum kurallarına riayet ettiğini aktarmak,“ zaten herkes ihlal ediyor” algısını kırmakta faydalı olabilir. Ya da etik ve uyum süreçlerinde kişiye özel( customized) süreçler oluşturmanın etkin bir yöntem olacağı kesin. Bunun yanı sıra, çalışma ortamında yapılacak dürtmelerle, konuşma( speakup) ve whistleblowing kültürünün oluşması sağlanabilir. Ancak Todd Haugh’ un Ame� American Business Law Journal’ da yayınlanan
PROFESÖR DESAI’ YE GÖRE, IŞYERINDEKI KÜÇÜK DÜRTMELER ETIK DAVRANIŞI TEŞVIK EDEBILIYOR. ÖRNEĞIN, ÇOCUKLUKLA ILE ILGILI ANIMSATICILAR ETIK DAVRANIŞI ARTIRIYOR...
Emre Doğru Hakkında Emre Doğru stratejik yönetim ve kurumsal ilişkiler alanlarında şirketlere ve kamu kuruluşlarına danışmanlık hizmeti vermektedir. StratejiCo. yönetici ortağı olmadan önce NATO, Birleşmiş Milletler ve uluslararası danışmanlık şirketlerinde araştırmacı ve analist olarak çalışmış; TÜSİAD Washington temsilcisi olarak görev yapmıştır. Lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Université Libre de Bruxelles’ de, yüksek lisans eğitimini Fransa’ da European Institute’ ta tamamlayan Doğru, Koç Üniversitesi’ nde özel sektörün uluslararası politikaya etkisi konulu doktora çalışmalarına devam etmektedir. Strateji, kurumsal yönetim, özel sektör ile kamu ve toplum ilişkileri, stratejik iletişim ve paydaş ilişkileri, etik ve uyum, liderlik, politik ve ekonomik risk analizi konularında uzmanlaşan Doğru, bu alanlarda yaptığı yayın ve verdiği eğitimler yoluyla ilgili sivil toplum faaliyetlerine de destek olmaktadır.
Sreedhari Desai
“ Nudging Corporate Compliance” makalesinde belirttiği üzere, etik ve uyum alanındaki dürtmeler önemli fırsatlar sunduğu kadar, şirket politikaları açısından özenli ve dikkatli oluşturulması gereken bir süreç.
DÜRTMENİN ETİĞİ Peki dürtme tekniğinin bizatihi kendisi ne gibi etik sorunlara yol açabilir? Gerek özel sektörde, gerekse kamu politikalarında dürtmenin açık ve şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerekiyor. Zira, insani kusurlarımızın ve bilişsel hatalarımızın farkında olan bir grup araştırmacı, içgüdüsel tepkilerimize göre bir davranış göstermemizi sağlamak üzere kafa yoruyor. Kişisel özerkliğin ve seçme özgürlüğünün hiçbir şekilde kısıtlanmaması, herhangi bir seçeneğin empoze edilmemesi önemli. Yoksa bireyin ahlaki sorumluluğu tartışılabilir. Dürtmenin etiği, özellikle etik ve uyum için dürtme konusu incelenirken üzerinde durulması gereken bir konu. Richard Thaler’ ın kitabını imzalarken“ Sadece iyilik için dürt” diye yazdığı söylenir. Bu yazının başındaki“ davranışsal ekonomi alanındaki yazılara başlayan kişilerin % 82’ sinin sonuna kadar okuduğu ve yakın çevresiyle paylaştığı” bilgisi, bu yazının okunmasını ve paylaşılmasını sağlamak için oluşturduğum bir dürtmeydi. Eğer buraya kadar okuduysanız, dürtülmüş olma ihtimaliniz yüksek. TEİD’ in yayınında bir etik ve uyum kusuru işlemiş olmak istemem: Okumama seçeneğine de sahiptiniz, öyle değil mi? 4