Alternatif Yol Haritalarını Değerlendirmek
Etik sorunun çözümünde öngörülen alternatifleri
değerlendirilirken, her birinin pozitif ve negatif etkileri göz önüne alınmalıdır. Bir sorunu tamamen
ortandan kaldıracak bir alternatif çözüm yolu bulmak, çoğu zaman kolay değildir. Çoğu zaman alternatifler arasındaki farklılıklar genel olarak küçük
ve göreceli olup, karar vericinin kişisel algıları, eğilimleri ve önyargıları ile şekillenirler.
Bu aşamada açıkça istenilen sonuçları vermekten
uzak ve daha büyük sorun çıkarma olasılığı olan
seçeneklerin en başta elenmesi gerekir. Daha sonra
konuya en uygun ve önceliklerinizi cevaplamaya en
yakın seçeneği veya bu doğrultuda olan seçeneklerin birleşimi olan bir çözümü analiz edin.
Çözümün Uygulanması
Etik bir sorunun çözüm uygulamaları çoğu zaman
çok çeşitli zorluklar içerir. Verilen kararın düzgün
olarak uygulanması için arkasında sıkı bir şekilde
durulması olmazsa olmazdır. Yol haritasının uygulanmasından sonra etki ve sonuçlarını takip etmek
de ileride benzer durumlarda verilebilecek kararlar için aydınlatıcı olacaktır.
Aynı etik sorun için farklı uzmanların farklı kararlar vermesi ve uygulaması şaşırtıcı değildir. Karmaşık bir etik sorun için tek bir çözümün olması aslında oldukça ender rastlanılan bir durumdur. Fakat
eğer bir çözüm yolu izlemeye karar veriyorsanız,
bunun mutlaka bir açıklaması olması gerekir. Ayrıca benzer olaylar karşısında farklı kararlar alıyorsanız, bunun da sebeplerinin açık olması lazımdır.
Bu anlamda, etik sorunlar karşısında karar verme
sürecinde tutarlı ve dikkatli olmanın çok büyük bir
önemi bulunduğunu unutmamalıyız.
Alternatif Çözümlerinden Birini
Seçmek ve Sonuçlarını Analiz Etmek
Seçenekler tüm boyutlarıyla değerlendirildikten
sonra bir karar verilmesi gerekir. Verilen kararın
uygun olup olmadığını görmek için, Amerikalı uzman akademisyen Holly A. Stadler, karar vericinin
kendisine üç konu hakkında sorular yöneltmesi gerektiğini söylüyor.
Adalet: Eğer başkaları, sizin yaşadığınız etik sorun
hakkında benzer bir karar verseydi ne düşünürdünüz?
Kamuoyuna açıklık: Bu tür bir karar medyada yer
alırsa neler hissederdiniz?
Evrensellik: Söz konusu eylem planını, sizden tavsiye isteyen bir meslektaşınıza verir miydiniz?
Verdiğiniz karar, yeni etik sorunlar ortaya çıkarıyorsa veya yukardaki soruların cevapları konusunda kararsızsanız, o zaman karar verme sürecini
en baştan tekrar değerlendirmeniz gerekecektir;
çünkü uygun olmayan çözüm alternatifini seçmiş
olabileceğiniz gibi, problemi yanlış da tanımlamış
olabilirsiniz.
Eğer Stadler’ın önerdiği soruların hepsine olumlu
cevap vermişseniz, aldığınız karar konusunda genel olarak tatmin olmuşsunuz demektir. Bu yüzden
artık uygulama aşamasına geçebilirsiniz.
Kaynakça:
Van Hoose, W.H. & Paradise, L.V. (1979). Ethics in
counseling and psychotherapy: Perspectives in issues
and decision-making. Cranston, RI: Carroll Press
Stadler, H. A. (1986). Making hard choices:
Clarifying controversial ethical issues. Counseling &
Human Development
Ethics Resources Center: PLUS: The Decision
Making Process
Ryerson University: The Ethics Network; Online
Resources for Sample Ethical Decision Making
Models
35