ayna karşısında vakit geçirmesi gibi oyalayıcı ve zihin ve ruh dünyasını dağıtıcı tuzaklardan kaçınmalıdır .
Öğrenci her duyduğu veya reklamını gördüğü kitabı da alıp okumaktan sakınmalıdır . Öğretmenler ilgi duyan öğrenciler için pek çok kitap tavsiye edebilirler . Burada öğrencinin seçici davranması gerekir . Okuyacağı türün en iyisini seçip okuması en mantıklı olanıdır . Hikâye ve roman ile başlayarak okuma zevkini tatmalı ve alışkanlık kazanmalıdır . Kitap okuma alışkanlığı kazandıktan sonra da aşamalı olarak bilimsel içerikli bilgi ve birikim kazandıracak kitaplara yönelmelidir . İlim çok , ömür kısadır . 27 İbni Abbas ’ ın şu tavsiyesi önemlidir : “ İlmin bölümleri çoktur . Ama siz her şeyin en güzelini alın .” 28 Zira zaman akıcı ve fırsatlar sayılıdır .
Akıllı insan sadece kendi aklıyla yetinmeyen , başkalarının aklından , birikim ve tecrübelerinden bedelsiz yararlanandır . Çok bedel ödeyip acı bir şekilde tecrübe etmektense , bedelsiz kazanmak en karlı alış veriştir . Bu nedenle öğrenci öğretmenin kendisine , ‘ kötü alışkanlıkları terk etmesi ’ hususundaki ikaz ve önerilerini can kulağıyla dinlemeli ve yerine getirmelidir . Yoksa pek çok acı tecrübeden ve gam ve kederden sonra pişmanlıkla yanmanın bir anlamı olmayacaktır . “ Ah , vah edip , keşke demek ” akıl kârı değildir .
Öğrenci , sadece kolay olan dersleri çalışıp zor olanlardan kaçınmamalıdır . Zira her ders temel kavramlarından başlanarak , kolaydan zora doğru çalışılarak öğrenilebilir . Öğrenci bir avcı gibi davranmalıdır . Avcı her avın kaçmaya çalışacağını bildiği için kolay-zor ayırımı yapmadan gayret gösterir . Öğrenci de çalışmadığı ve ipin ucunu kaçırdığı zaman her dersin zor olacağını bilmelidir . Avcı gibi her zoru kolaylaştırmak için çalışmak ve gayret göstermek zorunda olduğunu unutmamalıdır .
Maverdî , bilgiyi öğrenmek için şart olan şeyleri şöyle sıralar : “ Akıl , zekâ , hafıza , istek , öğrenme hırsı , maddi imkân , boş zaman , zihni veya bedeni engelleyecek bir durumun olmaması ve bilgisini esirgemeyen , sabır ve azimle öğreten bir hocanın olması .” 29 Bilgi çağındaki akıllı öğrenci bu şartları fırsata dönüştürmelidir .
27 Zernûcî , age , s . 47 28 Maverdî , age , s . 39 29 Maverdî , age , s . 53
Her öğrencinin öğrenmedeki amacı öncelikle Allah ’ ın rızasını kazanmak ve cennete götürecek ameli işlemek olmalıdır . Zira Allah ’ ın hoşnutluğunun olmadığı hiçbir iş ve eylemde rahmet ve bereket olmaz . Bilgi ile sonuçta dünyada da pek çok fayda elde etmekteyiz . Ancak faydaların odak noktasına Allah için öğrenmeyi yerleştirdiğimiz zaman ayaklarımız yere sağlam basacak , sapmalardan uzak kalacağız . O zaman dünyada da , ahrette de yüksek makamlara erişebileceğiz . 30
Öğrenci bilgiyi öncelikle kendisine faydalı olması için öğrenmelidir . Öğrendiklerini kendi hayatında uygulamaya gayret göstermelidir . Öğrendiği doğruları yapmaya azim göstermeli , yanlışlardan da özenle kaçınmalıdır . Elindeki fenerin ışığından kendisi de faydalanmalı , başkalarını yararlandırmaya çalışmalarıdır . Gazzalî şöyle diyor : “ Öğrendiklerinden istifade eden güneş gibidir ; hem kendisi için , hem de başkaları için ışık saçar . Öğrendiklerinden istifade etmeyen kişi ise gaz lambasının fitili ( veya mum ) gibidir ; başkalarını aydınlatır , lakin kendisini yakıp bitirir .” 31
Bir ailedeki çocuklar karşılıklı güven , sevgi ve saygı içinde hayatlarını sürdürdüğü gibi , öğrenciler de okulda karşılıklı sevgi ve saygı içinde olmalıdır . 32 Okul ve eğitim ortamı huzur ve sükûn ortamı olmalı , her türlü gerginlikten ve rahatsızlıktan uzak tutulmalıdır .
Geleceğin yetişkinleri olacak öğrencilerimizi , kendisi bir kandil , bir yıldız , bir güneş , hem aydınlanmış ve hem de bütün insanlığı aydınlatmış olan Hz . Peygamber ’ in şu güzel sözüyle baş başa bırakıyorum : “ Allah ’ ım , fayda vermeyen ilimden , saygı duymayan gönülden , doymak bilmeyen nefisten ve kabul edilmeyen duadan Sana sığınırım !” 33
NOT : Bu yazı Selami YALÇIN ’ ın İnkılab Yayınları tarafından yayınlanan “ Çocuk Eğitiminde Sevgi ve Disiplin ” isimli kitabından alınmıştır .
30 Gazalî , Mîzânu ’ l-Amel , s . 107 31 Gazalî , Mîzânu ’ l-Amel , s . 108 32 Gazalî , İhya , s . 1 / 141 33 Tirmizî ; Deavât , 68 ; İbni Mace , Dua , 2 ; Nesaî , İstiaze , 2 , 7 , 11
10 Gri Edebiyat