geoCED geoCED Sayı 3 | Page 13

SAYI: 3 (EYLÜL 2019) Tuzluluk: İstanbul Boğazı tuzluluk bakımından çok değişkenlik gösteren bir su yoludur. Farklı özellikli su kütleleri aynı yerde ve aynı zamanda farklı derinliklerde yer alabilmektedir. Tuzluluk yüzeyden derine inildikçe artar Genellikle yüzeyde %o 17 olan tuzluluk değeri derinde %o 35’e kadar yükselmektedir.(1) Fenerler önünde yüzey suyu tuzluluğu %o 18 iken Sarayburnu’nda yüzey suyu tuzluluğu %o 19’u geçmektedir. Bunun nedeni olarak Sarayburnu yüzey suyunun bir bölümünün boğaz diplerinden yükselen daha tuzlu su karışımıyla ilgili olduğu düşünülmektedir. İstanbul Boğazı’nda Akıntılar: Boğazın akıntısı, aynı yatakta iki farklı yöne giden iki akıntı, bir yatakta akan iki nehir gibi düşünülebilir. Yüzeyden akan su Karadeniz özellikli, derinden akan su Akdeniz özelliklidir. Üst ve alt akıntılar sıcaklık, tuzluluk ve yoğunluk bakımından farklılık gösterir. İstanbul Boğazı’nda iki katmanlı akıntı yapısı iki yanında yer alan farklı özelliklere sahip su kütlelerinin varlığı ile ilgilidir. Karadeniz çok yağış alan, sıcaklığı daha düşük olduğu için buharlaşma yoluyla su kaybı az olan ve debisi yüksek akarsularla beslenen bir denizdir ve su düzeyi Marmara’dan 40 cm. kadar daha yüksektir (4). Bu yükselti farklılığı yıl içinde beslenme koşullarına bağlı olarak bir miktar değişmektedir. Eylül- Şubat arası daha düşük, Mart-Ağustos arasında daha yüksektir. Karadeniz’in deniz düzeyi değişimine çok az da olsa gel-git etkisinden bahsedilebilir.(5) Karadeniz’in daha yüksek olan deniz düzeyi nedeniyle yüzey akıntısı ortalama 3-4 knot (1 knot=1.852km/saat) hızındadır. Kuzeyli rüzgarların şiddetli estiği zamanlarda rüzgar süpürmesi yüzey akıntı hızını 7-8 knot’a kadar çıkarabilmektedir. Güneyli lodos etkisiyle boğazın üst akıntısının Karadeniz yönüne süpürülmesine orkoz denilmektedir. En dar ve en derin kesim akıntı hızının en yüksek olduğu yerdir. Boğaziçi’nin girintili- çıkıntılı kıyıları yüzey akıntısında ters yönde akıntıya neden olabilmektedir. Kandilli Burnu’ndan Akıntı Burnu’na yönelen ters akıntıya Şeytan Akıntısı, Arnavutköy- Vaniköy arasındaki ters akıntıya da Maskara Akıntısı adı verilmektedir.(1) Alt akıntı hızı Marmara Denizi içinde 5cm/saniyeden ( 180 m/saat) az olan alt akıntı hızı Boğaziçi’nde 20cm/saniye ( 720 m/saat.) hıza ulaşmaktadır. En yüksek alt akıntı hızı Bebek-Kandilli arasındaki derin alanda 70cm/saniye (2520m/saat) hıza ulaşmakta iken Çubuklu kuzeyinde boğaz kanalının genişlediği kesimde alt akıntının hızı yeniden düşmektedir. Alt akıntı boğaz tabanında aşındırma etkisi de göstermektedir.(3) 12