22
Mensen zien dus wel dat het systeem gewoon niet meer
deugt. Geld is geen middel meer, maar een doel. 95 procent
van het geld dat we creëren is niet bedoeld om dingen te
kopen, maar om meer geld mee te creëren. 95 procent! En
dat is óns geld!
Het is te makkelijk om alleen de banken de schuld te geven,
want de kern van de ellende zit echt in ons zelf. Hebzucht!
Zolang we allemaal nog meer, meer, meer willen, blijven we
geld uitgeven dat we eigenlijk niet hebben. En dat lenen we
dan van banken die het eigenlijk ook niet hebben. We willen
gewoon geen rem in het systeem om geld in geld in geld in
geld om te zetten. Het is volkomen uit de hand gelopen!
Daar helpen de controle en het toezicht blijkbaar ook niet
tegen. Er is een mentaliteitsverandering nodig: genoegen
nemen met wat we hebben in plaats van altijd maar meer
willen. Anders hollen we echt verder naar de afgrond.
Onder experts is het niet de vraag óf er nog een crisis komt,
maar hoe lang het nog duurt. Nog drie jaar, nog vijf jaar, nog
tien jaar? Dat weet natuurlijk niemand. Maar binnen tien
jaar krijgen we een crisis die nog groter kan zijn dan de
vorige! Waarom? Omdat we de oorzaken niet daadwerkelijk
hebben aangepakt.
In 2008 ontplofte het systeem omdat het vol zat met
perverse prikkels. Die zitten er nog steeds in! In de kern
komt het erop neer dat je grote bubbels creëert. Kijk naar de
huizenprijzen. Die schieten weer omhoog. Dat betekent
wéér meer geld lenen, wéér meer hypotheken. Makelaars,
investeerders, vastgoedondernemers, banken zijn erbij
gebaat om dat op te kloppen.
Wat is er nou veranderd na de vorige crisis? Ja, de buffers
van de banken zijn groter geworden, het toezicht is scherper
geworden. Maar de echte cultuurverandering heeft nog niet
plaatsgevonden, dat hoor ik van mensen uit de bankwereld
zelf. De vorige crisis was blijkbaar nog niet heftig genoeg om
het anders te gaan aanpakken. Daar kan ik me wel druk om
maken!
Toch blijf ik een optimist. Er zijn blijkbaar nog meer crises
nodig om te leren wat we moeten leren. Never waste a good
crisis. Na elke crisis begrijpen weer meer mensen dat het op
de oude, vertrouwde manier niet verder kan. In dit geval: dat
er echt een ander financieel systeem moet komen.
Ten tweede komen er nieuwe generaties mensen en
bedrijven aan die veel minder hechten aan bezit. Dat is al
een basis om af te komen van meer, meer, meer.
En historisch gezien vinden we altijd weer oplossingen als
het echt niet meer anders kan. Over 30 jaar moet een derde
van de mensen ook het geld verdienen voor dat andere twee
derde deel. Dat gaat echt niet lukken. Dan móet je naar een
fundamenteel ander verdeelmechanisme, naar echt radicale
oplossingen. Bijvoorbeeld het basisinkomen.’
TEKST: FRANK VIJG
FOTOGRAFIE: ANNE BAL