80
VERA GALIS:
LYRISCH
CONTRUCTIVISME
MET EEN POËTISCH
KARAKTER
In de hal van het stadhuis in Gorinchem bevindt zich een opmerkelijk kunstwerk van Vera Galis (1959, Delft;
woont en werkt in Gorinchem). Het is een installatie die bestaat uit ogenschijnlijk ragfijne metaalconstructies:
draden, buisjes en knooppunten van roestvrij staal, messing, koper en goud (verguld metaal). Transparant,
schijnbaar verderlicht. Ondanks de complexiteit ziet het er vanzelfsprekend, bijna gemakkelijk uit. Maar dat is
gezichtsbedrog. Het resultaat is een combinatie van ruimtelijke visie en intensief handwerk. Alle elementen zijn
handmatig en met grote precisie vervaardigd. Ambachtskunst met de nadruk op kunst. Gorkum is al decennia de
bakermat van de constructivistische kunst in Nederland. Vera Galis neemt in die expressie een zelfstandige en
onafhankelijke positie in. Haar lyrisch constructivisme heeft een poëtisch karakter.
Het boek
Op een donkere avond in het stadhuis zag ik de installatie, die
zich achter de ramen in het front van het gebouw bevindt, vanuit
de hal tegen de nachtelijke achtergrond van de buitenruimte.
Intrigerend om de relatie te ervaren tussen het kunstwerk en de
omgeving, alsof zij niet zonder elkaar kunnen. In het boek dat dit
najaar bij de Gorkumse uitgeverij Beeldkazerne verschijnt: (‘Vera
Galis, objecten, objects, 1980-2016’) staat een door de kunstenares zelf gemaakte foto van deze ervaring.
manier met architectuur verbonden. Je zou haar werk zelf
architectuur kunnen noemen, omdat het zo duidelijk om constructies in de ruimte gaat. Maar zoals het hoort bij beeldende kunst,
heeft het , anders dan bij bouwkunst, geen enkel praktisch nut of
noodzaak.’
De controverse
‘Ik was daar heel gelukkig mee, omdat die avondfoto een
bevestiging was van mijn bedoelingen. Mijn werk komt uit mijzelf
voort. Ik ben er heel intens mee bezig, vooral met de ruimte. Wat
kan een object voor de omgeving betekenen? Wat doet de
omgeving met mijn werk? Ik beschouw mijn objecten als een
soort schaalmodellen. Je kunt ze enorm uitvergroten, maar je
kunt ze ook terugbrengen tot moleculaire proporties, waar je met
een microscoop naar kijkt.’
Voor Vera Galis was Fort Vuren een bijzondere ervaring. ‘Ik
ontdekte daar hoe fantastisch het is om tentoonstellingen te
maken. Ik heb van alle twintig ruimtes in de vesting gebruik
gemaakt.’ De controverse tussen haar transparante, lichtvoetige
sculpturen en de massieve, raamloze architectuur van het fort, dat
in de 19de eeuw deel uitmaakte van de Nieuwe Hollandse
Waterlinie, is enorm. Of je de taal van Guido Gezelle introduceert
in de Raad van State. Juist door de robuuste muren en de
afwezigheid van daglicht, was Fort Vuren een prachtige plek voor
de kunst van Vera. ‘Haar sculpturen lijken er nog transparanter
door te worden’, aldus Wytze Patijn. ‘Ze verzachten de sfeer van
de spelonken. Het lijkt wel of ze fluisteren.’
De wolk
Het lijkt niet meer wat het is
Het grootste werk dat zij tot nu toe realiseerde, bevond zich tot
voor kort in de centrale hal van het Ministerie van VROM. 8.10 x
8.10 x 2.70 meter. Het zweefde als een doorzichtige wolk in de
ruimte. Nu het ministeriegebouw van Jan Hoogstad wordt
aangepakt en er onder regie van OMA een nieuwe architectonische situatie ontstaat, krijgt de installatie op termijn een andere
plek.
De omschrijving ‘fluisteren’ van de Rijksbouwmeester is prachtig.
Aan dat fluisteren gaat wel iets vooraf. Vera Galis werkt met
stugge materialen die zij met haar handen en met gereedschap
probeert optisch (voor de ogen van anderen) te versoepelen. Het
blijft natuurlijk stug metaal, maar het lijkt niet meer wat het is. Dat
is haar boeiende handschrift dat leidt tot constructies die
transparant zijn en verderlicht lijken . Prima dat dit handschrift nu
in een mooi groot boek wordt verduidelijkt.
De foto
De verbinding
Rijksbouwmeester Wytze Patijn refereerde in 2014 in zijn
toespraak bij de opening van Vera’s tentoonstelling in Fort Vuren
aan het VROM-kunstwerk: ‘Haar kunst lijkt op een speciale
TEKST: JAN DONIA
FOTOGRAFIE: VERA GALIS