26
‘ROTTERDAM HEEFT
WEER EEN GROOT
VERHAAL NODIG’
Jan Rotmans. Professor doctor ingenieur. Transitiedeskundige. Ondeugende
wetenschapper, kantelende ondernemer, confronterende friskijker, notoire dwarsdenker.
Nagel aan de doodskist der gezapigheid. Internationaal vermaard, lokaal geworteld.
In vier edities van Friends in Business duidt hi j de grote transities in onze maatschappij,
telkens in interactie met een aantal Friends.
‘Ik kijk vooral naar de lange termijn, door de tijdgeest heen. Als je
de grote structurele veranderingen, de schommelingen in de
conjunctuur én het nieuws van alledag met elkaar verbindt, dan zie
je de dingen echt gebeuren. Ik maak die puzzel telkens weer.
Ik heb tien jaar geleden gezegd: “Als Shell zo doorgaat, bestaan ze
niet meer in 2025.” Daar werd hard om gelachen. Nu niet meer. Als
je in deze tijd van disruptie blijft doen wat je altijd deed, heb je
straks geen verdienmodel meer. Dat geldt voor elke onderneming
en het komt allemaal sneller dan je denkt.
We hebben in Rotterdam wel alles om ook in de nieuwe wereld
succesvol te kunnen zijn. Als je een visie hebt, een goed plan maakt
en een aantrekkelijk ondernemersklimaat schept, dan kan je, op een
termijn van tien jaar, die transitie beïnvloeden. Eindhoven is daar
een goed voorbeeld van. Shanghai ook. Maar in Rotterdam hebben
we dat plan nog niet!
In de 19e eeuw was de gemiddelde levensduur van een bedrijf 50
jaar. 20 jaar gelden nog 25 jaar. Nu nog maar 15 jaar! Je ziet het
gewoon gebeuren. 50 tot 60 procent van de huidige ondernemingen is er over 10 jaar niet meer. En dan neem ik het nog ruim…
We moeten weer een groot verhaal maken. Dat hebben we in de
geschiedenis drie keer gehad: met het graven van de Nieuwe
Waterweg en de havens in de stad, met de wederopbouw en met de
introductie van de containeroverslag.
En we moeten groter gaan denken. Rotterdam heeft 600.000
inwoners. In China hebben ze 100 steden van een miljoen inwoners
of meer. Vanuit China is Rotterdam een dorp. De Rotterdamse
haven moet één haven worden met Antwerpen en Amsterdam.
Disruptie is een snelle, heftige, radicale verstoring van de markt
omdat er betere alternatieven komen. Neem de Rotterdamse
haven. Twintig jaar geleden waren we de grootste, tien jaar geleden
nummer twee. En weet je waar we nu staan? Elfde! En als we zo
doorgaan over twintig jaar nummer veertig! We leven niet in een
tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk.
De nieuwe Kuip. Ook zo’n voorbeeld. Daar ben ik ook bij betrokken.
Als je topdown een stadion laat maken door Rem Koolhaas… Ik noem
‘m soms Ramp Koolhaas, want hij plugt gewoon zo’n gebouw neer.
Je moet het wel inbedden in de omgeving. Op Zuid wonen 80.000
jongeren, tot en met achttien jaar. Daar zitten bijna geen
Feyenoordsupporters bij. Meer Fenerbahce en Galatasaray.
Voor mij is niet de vraag óf er nog een economische crisis komt,
maar hoe lang het nog duurt. In Italië liggen de banken al op hun
gat. Daar hebben ze er 600 van. Van de vier grote banken in
Nederland gaan er in de komende jaren twee onderuit. De
Rabobank ligt eigenlijk al aan het infuus. ING ook. En misschien zijn
die crises ook wel nodig om écht anders te gaan denken en
handelen.
Zuid heeft nog steeds enorme sociale en economische problemen.
Zo’n stadion moet wel een impuls geven en bijdragen aan de
oplossing voor de problemen daar. Als je zo’n stadion neerzet
zonder dat het een band heeft met Zuid en met die jongeren, kan je
het net zo goed in de woestijn zetten.
Misschien is het ook het beste als de populisten een keer echt aan
de macht komen. Die gaan er een puinhoop van maken en juist dat
kan ons tot het inzicht brengen dat er geen kant-en-klare, eenvoudige oplossingen zijn. En dat de enige weg is: investeren in de
nieuwe samenleving en de nieuwe economie!
Ik ben wel een optimist: op langere termijn wordt het leven echt
beter. Maar op korte termijn wordt het moeilijk. Reken me niet af
op een jaartje, maar ik voorzie nog tien jaar chaos.
Die discussie over 10.000 stoeltjes erbij. Klein denken! Calimero! Je
moet nu weer de schaalsprong maken die ze bij de bouw van het
huidige stadion maakten. Visionair denken! In de jaren 30 bouwden
ze De Kuip. Voor 65.000 mensen. Veel supporters waren daar toen
tegen. Die vonden dat grootheidswaanzin. Maar een paar visionairs
zagen het wel, zoals Van Beuningen en Van Zandvliet. In deze tijd
zou zoiets betekenen dat je een stadion van minstens 100.000
mensen neerzet. Die moderne stadions kun je trouwens ook
makkelijk aanpassen en indikken. Kijk maar naar Londen. Daar kan
je gewoon een ring van af halen.