76
Drijvende kracht
Dat is gebeurd, en hoe! Na het vertrek van Van Rappard (hij zat nog wel
vijft ien jaar in de gemeenteraad met zijn Liberale Staatsparti j) staken
kunstenaars, ambtenaren en ondernemers de koppen bij elkaar.
Bert van Meteren was daarin een drijvende kracht. Als commerciële man
in de krantenwereld, met name bij Het Vrije Volk, had hij een fl ink
netwerk in het bedrijfsleven. Bovendien was hij een fervent
kunstliefh ebber en kind aan huis bij kunstenaars. Mede op initi ati ef van
journalist Rien Robijns ontstond het plan voor een Symposion, waarbij
zesti en internati onale kunstenaars werken zouden realiseren bij en door
Gorkumse bedrijven. Dat gebeurde in 1974. Door de aanpak en omvang
werd het evenement uniek in de Nederlandse kunstgeschiedenis.
Ook in kwalitati ef opzicht was het nog nooit vertoond. Het prachti ge
vesti ngstadje veranderde van aanzicht. Het werd een stad van grote
sculpturen.
Onze kunst
D DE KEIJZER: GESTRUCTUREERDE RUIMTE, 1974, INSTALLATIE VAN
9 ALUMINIUM PALEN, GRONDVLAK 3 X 3 METER, HOOGTE 3 METER.
In 2005 heb ik een maand opgetrokken met Bert van Meteren in verband
met het samenstellen van het boek Werken aan de toekomst van een
cultuurstad. Die ti tel sloeg in sterke mate op zijn acti viteiten.
Het opwaarderen van Gorinchem was min of meer zijn levenswerk.
‘Wij werden in 1974, toen de kunstwerken overal in de stad werden
geplaatst, in eerste instanti e geconfronteerd met verbijstering en een
fl inke porti e kleinburgerlijkheid. De mensen waren gewend aan
kabouters. Maar ook de ambtenaren en ondernemers die het project
droegen, moesten af en toe slikken. Was de installati e van kruislings
geplaatste aluminium staven in de middenberm van de Banneweg over
236 meter van Francois Morellet kunst? Ik kon dan wel zeggen dat
Morellet wereldberoemd was, maar met zo’n uitspraak overtuigde je een
Gorkummer niet. Het staat vast dat met name het eerste Symposion
invloed heeft gehad op de mentaliteit van de bewoners. Aanvankelijke
verbazing en afk eer veranderden op den duur in trots. Onze kunst!
Nu zou geen Gorkummer de kunstwerken nog willen missen.’
Heimwee en herhaling
Tegen het einde van de vorige eeuw was de heimwee naar 1974 zo
groot, dat velen verlangden naar een herhaling, een nieuw Symposion.
Dat kwam er in 2005, een grote manifestati e die een totaal ander
karakter had dan het kunstzinnige experiment, drie decennia eerder.
2005 werd een soort volksfeest met overal in de stad slingers en
ti erelanti jnen. Eigenlijk was Gorkum één grote expositi e met 450 kunst-
werken van honderd kunstenaars op zesti en (binnen)locati es in en buiten
de stad. Met Bert heb ik al die plekken bezocht. Vele werken had hij zelf
uitgezocht. En alti jd had hij verhalen, over beelden die een plaats
moesten krijgen langs de rivier(en). Eventueel in 2015 bij het volgende
Symposion. Of anders in 2025. ‘Gorkum heeft elke ti en jaar recht op een
Symposion met publieksevenementen en nieuwe beelden die de stad
verrijken’, vond hij. In 2005 trok vooral de grote sculptuur Brainwave van
Jan van Munster in de Duveltjesgracht de aandacht, een prachti ge
bijdrage aan het stedelijk panorama.
Outsider
FRANCOIS MORELLET: INSTALLATIE VAN KRUISLINGS GEPLAATSTE ALUMINIUM
STAVEN (120 CM LANG) IN DE MIDDENBERM VAN DE BANNEWEG, OVER EEN
AFSTAND VAN 236 METER, 1974.
Bert van Meteren was een outsider in de Nederlandse kunstwereld.
Aan hem was niets nagemaakts. ‘Ik ben maar een eenvoudige
krantenman’, zei hij een keer tegen mij. Maar zo eenvoudig was hij niet.
Hij was bevriend met vele internati onale kunstenaars, zoals Getulio
Alviani die in 1974 een fl itsend spiegelhuisje Hommage aan Mondriaan
bouwde en in 2005 in het stadhuis de tentoonstelling 22 for the future
inrichtt e. Werken van 22 constructi visti sche kunstenaars, bijeengebracht
na de vernieti ging van de stad Vukovar, in memory of Anna Palange die
daar om het leven kwam. ‘Ik ben diep onder de indruk van de
vredesboodschap van Getulio’, zei Bert desti jds. ‘Kunst is het machti gste
wapen als wij naar een betere samenleving willen.’