9 want die natuur zijn we nu aan het vernietigen . Ja , dat is op zich heel erg , maar de geschiedenis leert dat we die crises nodig hebben om zó fundamenteel te veranderen dat we er beter uit kunnen komen .’
Wat nu ? ‘ Het belangrijkste hoofdstuk in mijn nieuwe boek heet Een land met een plan . Daarin kijk ik , op basis van patronen in de onderstroom , 100 jaar vooruit en heb ik alle claims op de schaarse ruimte in Nederland een plek gegeven , rekening houdend met alles wat we nu kunnen voorzien . Energie , water , klimaat , natuur , woningbouw , landbouw , mobiliteit . Een kolossale en zeer complexe opgave , in allerlei scenario ’ s : een zeespiegelstijging van een meter , van 2 meter , van 3 meter . Samen met KuiperCompagnons hebben we dat letterlijk in kaart gebracht . Het heeft spectaculaire kaarten en beelden opgeleverd , ook in dwarsdoorsnedes , en met virtuele drone-opnames . Zo hebben we in elk geval een concreet , ambitieus en uitdagend plan …’
Hoe breed is dat plan ? ‘ Naast het fysieke deel heb ik ook gekeken naar de sociale kant : onderwijs , zorg , democratie … Hoe organiseren we dat en hoe ziet de route daarnaartoe eruit ? Daar heb ik één verhaal van gemaakt , een integrale visie .’
Wat zegt dat over die politici ? ‘ Ik wil het eigenlijk niet meer zeggen … Maar de meesten zijn lichtgewichten en hebben de reikwijdte van een ambtstermijn . Noem mij uit de afgelopen 50 jaar , behalve Bram Peper in Rotterdam , één burgemeester van een grotere stad die vanuit een visie iets heeft toegevoegd ? Gelukkig komen de grote doorbraken ook niet vanuit de politici ; die sluiten altijd als laatsten aan .’
En hoe moet het verder in Zuidplas ? ‘ Als je het tóch wilt , bouw dan óp het water . In Woerden , Amsterdam en Zeewolde liggen al van die drijvende wijken , en ook Rotterdam experimenteert met drijvende woningen . Die deinen dan gewoon mee met het waterpeil . Of bouw op terpen , net als vroeger . Dat is ook een reële optie .’
Wat betekent dat voor Nederland ? ‘ De hele wereld kijkt nu naar ons , zeker na het laatste VN-klimaatrapport . Nergens zie je zo ’ n dichtbevolkte , volgebouwde Delta als bij ons . Hoe gaan die Nederlanders het oplossen als ze straks 8 of 9 meter onder zeeniveau liggen ?’
Maar … ‘ Nederland heeft geen plan ! Terwijl we in de komende tien jaar nog veel meer chaos krijgen dan we nu al ervaren . Er komt een klimaatcrisis aan met nog veel meer impact dan Covid . En daarna nog een natuurcrisis ,
En hoe concreet is het plan ? ‘ Er lopen nu al gesprekken met gemeenten die daar rekening mee willen houden in hun toekomstvisie . 100 jaar lijkt misschien heel ver weg . Maar denk aan de reële optie dat we over een jaar of tien weer iets krijgen dat lijkt op de Watersnoodramp . Bijvoorbeeld een overstroming zoals in Limburg , door een periode van extreme regenval , gecombineerd met een zware westerstorm . Het water komt dan , via de rivieren , in enorme hoeveelheden naar de kust , maar kan daar niet weg , omdat we , vanwege die westerstorm , de waterkeringen afsluiten . Zo kunnen delen van de Randstad overstromen . Dan zal je zien dat , in die paniek , opeens van alles mogelijk wordt . Als je dan weer iets wilt doen als we hébben gedaan met de Deltawerken , leert de ervaring dat je daar al snel 50 jaar aan moet werken . Nou , dan zit je al in 2080 …’
Wat betekent dat voor jouzelf ? ‘ Ik zal ook moeten dealen met die chaos . Ik ben van huis uit een exacte man , denk in wiskundige lijnen , in geverifieerde modellen . Maar ja , wat heb je daaraan als je kinderen opeens levensgevaarlijk ziek worden , als je zelf een fietsongeluk krijgt waarbij je alle botten in je gezicht breekt ? Als ik , na dat ongeluk , een dag geen pijn heb , is dat héérlijk . Dat mijn kinderen gezond zijn , is nooit meer vanzelfsprekend geweest . Ja , dat heeft me ook wel gelouterd , maar het besef dat het leven me blijkbaar op elk moment uit m ’ n evenwicht kan brengen , dat vind ik wel … Tsja … Beangstigend , maar ook intrigerend . Dat je nooit kunt zeggen : nou weet ik het wel .’
Hoe dan ? ‘ Neem de afgelopen coronaperiode ... Ik was , van de ene op de andere dag , een groot deel van m ’ n werk en m ’ n inkomsten kwijt , zat hele dagen thuis achter een beeldscherm , mijn moeder kreeg een herseninfarct , een van mijn beste vrienden raakte in een depressie nadat hij al die tijd thuis had gezeten , een andere vriend heeft Parkinson en is zienderogen verslechterd door dat coronagedoe , en er gebeurde binnen ons gezin ook iets heftigs dat me uit m ’ n evenwicht bracht …’