92
DE HISTORIE VAN HET SLAAKHUYS
Van Het Vrije
Volk tot
anti kraak
Het Vrije Volk is één van de verdwenen Rotterdamse kranten. Maar er zijn er nog
meer. Dit jaar brengen we ze in herinnering, in elke editie van Friends in Business één
verhaal.
Er was eens een dagblad dat in Rotterdam nagenoeg huis aan huis
werd bezorgd. Een krant met op maandagavond zwartwit foto's van
de wedstrijden van S parta, Feyenoord, Xerxes en Excelsior. Die
waren op maandagmorgen al op groot formaat te zien in de vitrine
van een weldadige nieuwbouw aan de Slaak.
Het Vrije Volk publiceert de stem van de sociaaldemocraten en in
Rotterdam wonen de meesten. Ook Amsterdam, Groningen en
Arnhem behoren tot de rode bolwerken. Verspreid over het land
triomfeert de krant met 44 regionale edities. In deze regio is
Schiedam er één van. In een kantoorhokje in de Passage redigeert
de jonge Willem O. Duys er eenzaam zowel politieberichten als de
wedstrijdverslagen van SVV en Hermes DVS.
Met een magistraal landelijk abonneevolume van 325.000 stoomt
Het Volk na de oorlog onder zijn nieuwe toepasselijke naam, bevrijd
van de moffen, op tot het grootste en dikste dagblad van Nederland. Met 1850 personeelsleden en een omzet van 50 miljoen
gulden. Klaas Voskuil is hoofdredacteur.
Terwijl de liberaal G.B.J. Hiltermann op de radio de toestand in de
wereld bespreekt, scherpen de socialisten hun oor als Voskuil de
grondrechten en vrijheid van de eigen burgers formuleert, de
rechtsorde van de arbeid bespreekt en aangeeft hoe de overheid
tegenover de cultuur dient te staan. De abonnee van Het Vrije Volk
leest de krant voor 50 cent per week of voor zes gulden vijftig per
kwartaal. Voor tien cent los kan ook, omdat die het dikst is, met
feuilletons, kruiswoordpuzzels en oneindig veel plaatselijk nieuws,
sport, advertenties en de beroemde strips Rip Kirby, Julia en Paulus
de Boskabouter. De politieke linkse match is in die tijd een
zwijgende vanzelfsprekendheid. Dat geldt ook voor het affiche met
die triomfantelijke, rood dooraderde 1 van de Partij van de Arbeid
wanneer er verkiezingen zijn. De volkswijken van Rotterdam
stemmen op Willem Drees, later op Jaap Burger. Nederland heeft
behoefte aan geborgenheid en de rode Familie straalt die uit.
Ik ben 10 jaar in 1956. Wat ik van links en rechts weet, heeft in mijn
beleving uitsluitend met het verkeer te maken. Verdere connotaties
zijn er nog niet. Van hoofdredacteur Klaas Voskuil heb ik nog nooit
gehoord. Toch staat zijn naam op de voorpagina van Het Vrije Volk
dagelijks bovenaan in de krant die ik bezorg. Wel illegaal, want ik
ben veel te jong. Maar zolang er geen klachten zijn, so what. Zo
principieel tegen kinderarbeid is het patronage van Het Vrije Volk
niet.
Elke dag om vier uur parkeert er een bezorgauto uit de garage van
Wim Hollander aan de Ringdijk in Rotterdam-Schiebroek. Op de
overloop van een politiegebouwtje verdeelt het agentschap de
wijken over de niet te tillen aktetassen.. Het waait er altijd. Op de
naastgelegen verwaarloosde begraafplaats lezen de doden mee. De
akker is het perceel van de weduwe H. Nicolaas, die te midden van
83 kinderen en 190 volwassenen daar zelf ook met zand is
toegedekt. Nu, zestig jaar later, is het al veertig jaar een gesloten
domein, waar geen nabestaande meer komt omdat er geen
nabestaanden meer zijn. Maar er mag niet worden ontruimd omdat
de grondeigenaresse de eeuwige rust comfortabel heeft laten
vastleggen. Het is een detail, maar nog elke keer als ik er langs rij,
moet ik aan die sjouwwijk van Het Vrije Volk denken. De flats in de
110 Morgen Polder hebben de langste galerijen. Eens per week
haalt mijn moeder het abonnementsgeld op.
Hoofdredacteur Klaas Voskuil is een erudiet en zoon van een
Zwolse bakker. Dat ziet men bij de Partij van de Arbeid graag: een
arbeiderszoon die zich maatschappelijk heeft ontwikkeld. Voskuil is
ook stevig bevriend met Willem Drees, de minister-president. Heel
lang gaat ook het verhaal dat de premier de hoofdredactionele
commentaren in Het Vrije Volk dicteert. In elk geval is het jarenlang
ouwe jongens krentenbrood: Partij van de Arbeid, VARA, het
Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV), de Arbeiders
Jeugd Centrale (AJC, dansen om de meiboom), de Centrale