Haçkar Tasarıları
Klasik haçkarlar üç-sıralı yapılardır. En yüksek kısımda süslü korniş, orta kısımda haç, alt kısımda ise gül şeklinde rozet bulunur. Bazı haçkar ustalarına göre haçkarların esas biçimsel öğesi, “haçkarın etrafında dönen dünya” gül rozetidir. Nitekim üç seviyeler veya sıralar “Kutsal Üçlü”yü simgelemektedir. Korniş gökyüzünü, haç insanlığı, rozet ise dünyayi simgeliyor. Haçkarlar genelde tabanlar üzerine koyulur. Vaytots Dzor bölgesinde haçkarlar ve tabanlar için bazalt taşı tercih edilir. Haçkarlar birbirine benzemiyor, her haçkar özel olarak, tamamen başka bir tarz ile yapılır. Ustalar, eski haçkarlar, Ortaçağ dönemi el yazıları ve yaratıcı fikirler gibi değişik kaynaklardan ilham alıyorlar.
Haçkar Yapımı
Çok sayıda haçkar ustaları okullarda ve tecrübeli ustaların yanında eğitim alıyorlar. Haçkar açık havada konulur. Bundan dolayı haçkarlar genelde sıcak aylarda yapılır. Kış döneminde ustalar mimarlar, rahipler ve minyatür ressamları olarak çalışır.
Haçkara baktığınız zaman ustanın nasıl böyle titiz ve mükemmel süsler yapmış olduğuna inanamayacaksınız. Bir hata bile tüm çalışmayı bozabilir. İlk başta usta kağıt üzerinde haçkarın planını çizer. Süsler, yapılım süreci sırasında meydana gelen sorunlar yüzünden bazen değişir. Ustalar, zarif süsleri oymak için oymalı kalemler, çekiçler ve iğneler kullanır. Ustaların çoğu oyma sırasında çok ilginç bir teknık kullanır: mumu süsler üzerinde tutarak, gölgenin, oyuklardan nasıl çıkacağı izlenir. Bu gölgeler sayesinde süslerin, aynı derinlik ile oyulmuş olup olmadığı kontrol edilir. Eğer aynı derinlik ile oyulmuşsa, demek çalışma başarıyla tamamlanmıştır.
Haçkar ustası
Fotoğraf: Ara ve Sossi Madzounian, Benim Ermenistanım Programı, Smithsonian Enstitüsü ve ABD Uluslararası Gelişim Ajansı (USAID)
Devamını oku
Tarihi Görülmeye Değer Yerler
Haçkarlar anıtsal taşlardır. Haçkarların en önemli özelliği haç işaretidir. Haçkarların üzerinde bazen bitki ve geometrik motifleri, ayrıca hayvanlar ve insanlar da rastlanabilir. Haçkarlar iki genel neden ile yapılır: dini ve anıtsal. Haçkarlar askeri zaferleri simgelemek, yeni bir binanın açılışını kutlamak amacı ile yapılmıştır.
Etnografik Hikayeler: Haçkarlar Tarihi