BÖLÜM 4 Kan
Tablo 4.1 Eritrositler- normal değerler
Ölçüm
Eritrosit sayısı – litre ya da milimetre küpte( mm 3) eritrosit sayısı
Sıkıştırılmış hücre hacmi( PCV, hematokrit)- kanın 1 lt ya da mm 3‘ deki kırmızı hücre hacmi
Normal değerler
Erkek 4,5 x 10 12 / lt – 6,5 x 10 12 / lt( 4,5- 6,5 milyon / mm 3) Kadın 3,8 x 10 12 / lt – 5,8 x 10 12 / lt( 3,8 – 5,8 milyon / mm 3)
0,40 – 0,55 lt / lt
Ortalama hücre hacmi( MCV)- ortalama bir hücrenin femtolitre ile ölçülen hacmi( 1 fl = 10-15 litre)
Hemoglobin – tam kanda hemoglobinin gram / 100 ml kan ile ölçülen ağırlığı
Ortalama hücre hemoglobini( MCH) – hücre başına pikogram ile ölçülen ortalama hemoglobin miktarı( 1 pg = 10-12 gram)
Ortalama hücre hemoglobin konsantrasyonu( MCHC) – 100 ml kırmızı hücrede hemoglobin ağırlığı
80- 96 fl
Erkek: 13 – 18 gr / 100 ml Kadın: 11,5 – 16,5 gr / 100 ml
27 – 32 pg / hücre
30 – 35 gr / 100 ml kırmızı hücre
Şekil 4.5 Hemoglobin molekülü.
mızı hücre üretimi düzenli bir demir varlığına ihtiyaç duyar. Sindirim kanalından demir emilimi diyet, demirden zengin olsa dahi çok yavaştır, eğer bu kayıplar alımdan fazla olursa, demir eksikliğinin kolayca gelişebileceği anlamına gelir.
Oksijen Taşınması Hemoglobin molekülünün tüm dört oksijen bağlama alanı dolduğunda, doymuş olarak tanımlanır. Hemoglobin oksihemoglobin oluşturmak üzere aşağıdaki eşitliğe göre geri dönüşümlü olarak oksijene bağlanır:
Şekil 4.4 Eritrosit olgunlaşması.
ile birleşebilir, bu bir hemoglobin molekülünün dört moleküle kadar oksijen taşıyabileceği anlamına gelir. Ortalama bir kırmızı kan hücresinin yaklaşık 280 milyon hemoglobin molekülü taşıması, her bir hücreye teorik olarak bir milyar üzerinde oksijen molekülü taşıma kapasitesi verir.
Demir, kan akımında taşıyıcı proteini olan transferine bağlı olarak bulunur ve karaciğerde depolanır. Normal kır-
Hemoglobin + Oksijen ↔ oksihemoglobin( Hb)( O 2
)( HbO)
Kanın oksijen içeriği arttıkça rengi de değişir. Oksijenden zengin kan içerdiği yüksek seviyede oksihemoglobin nedeni ile parlak kırmızı renktedir. Aksine düşük oksijen seviyeli, kan doymuş olmadığından koyu mavimsi renktedir.
Oksijenin hemoglobin ile ilişkisi gevşektir, böylece özellikle belirli koşullar altında oksihemoglobin, oksijenini kolayca serbestleştirir.
Düşük pH. Egzersiz yapan kaslar gibi metabolik olarak aktif dokular, asit atık ürünleri üretirler. böylece lokal pH düşer. Bu koşullar altında, oksihemoglobin kolayca parçalanarak dokunun kullanımı için ilave oksijen verir.
Düşük oksijen seviyeleri( hipoksi). Oksijen seviyeleri düşük olduğunda oksihemoglobin parçalanarak oksijen serbestleştirir. Sürekli oksijen tüketen dokularda oksijen seviyeleri her zaman düşüktür. Bu durum oksihemoglobinin oksijenini hücrelere serbestleştirmesini kolaylaştırır. Ek olarak, doku oksijen seviyesi ne kadar düşükse, o kadar fazla oksijen serbest bırakılır. Yani doku oksijen talebi arttıkça bunu karşılamak için sunum da artmaktadır. Diğer taraftan oksijen seviyeleri yüksek olduğunda, akciğerlerde olduğu gibi, öncelikle oksihemoglobin oluşumu tercih edilmektedir.
59