1
Bilişimde Temel Kavram
ve Tanımlar
Prof. Dr. Erhan AKYAZI
GİRİŞ
Teknolojik gelişmeler modern dünyaya şekil
veren en önemli unsurlardır. Günlük hayatımızın ayrılmaz birer parçası haline gelen teknolojileri bu denli vazgeçilmez kılan ise ihtiyaçlarımıza cevap bulmasıdır. Amerikalı ünlü psikolog
Abraham Maslow’un 1943 yılında yazmış olduğu “A Theory of Human Motivation” isimli eserinde yer verdiği İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nde teknolojinin gerekliliği görülmektedir. Fizyolojik
gereksinimlerle başlayıp, güvenlik gereksinimi,
ait olma gereksinimi ve saygınlık gereksinimi ile
devam eden ve kendini gerçekleştirme gereksinimi ile son bulan beş basamaklı hiyerarşideki
neredeyse her ihtiyaç günümüzde teknoloji ile
giderilmektedir. Fizyolojik ihtiyaçların başında
gelen beslenme ihtiyacının gerçekleştirilmesi
için ham malzemelerin mamul haline getirilmesine ve bunun için de gıda teknolojisine ihtiyaç
vardır. Çağımızda güvenlik deyince ise ilk akla
gelen kişisel gizliliğin korunabilmesi için de bilişim teknolojilerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu örneklerden de görüleceği üzere, ünlü
Kanadalı iletişim kuramcısı Marshall McLuhan’ın
belirtmiş olduğu gibi, araçlar insanların teknolojik uzantıları haline gelmişlerdir. İletişim araçları özelinden bakıldığında ise McLuhan söylemini daha da ileriye taşıyarak “araç mesajdır”
benzetmesini yapmakta ve sahip olduğumuz
teknolojinin bizim kim olduğumuzu tarif ettiğini ifade etmektedir. Bir anlamda deterministik
bakış açısını yansıtan durum aslında teknolojilerin hayatımızda ne denli belirleyici olduğunu
ortaya koymaktadır. Bu yaklaşıma göre ya teknolojiye boyun eğilecek ya da geri kalmaktan
dışlanmaya kadar uzanan bir dizi yan etkilerine
katlanılacaktır. M.Ö. 65 – M.Ö. 8 yılları arasında
yaşamış Romalı ünlü şair Horatius’un ünlü epigrafında belirtmiş olduğu gibi “quid rides, de te
fabula narratur - neden gülüyorsun ki; anlattığım senin hikayendir”. İngiliz işçileri kast ederek
Alman işçilere örnek vermek adına Ünlü filozof
Karl Marx’ın 1884 El Yazmaları eserinde de yer
vermiş olduğu bu ifade aslında endüstrileşmenin bir sonucu olan teknolojik gelişmenin kaçınılmaz olduğunu gözler önüne sermektedir.
1610 yılında, ünlü fizik ve gökbilimci Galileo Galilei’nin dünya yuvarlaktır demesinin
3