22
Dalak
22
Çeviri: Prof. Dr. Serap IŞIKSOY
BÖLÜM İÇİNDEKİLER
Normal anatomi
Biyopsi ve ince iğne aspirasyonu
Rüptür ve splenektomi
Konjenital anomaliler
Kistler
İnflamasyon
Hipersplenizm
Trombositopenik purpuralar
Hemolitik anemi
Konjestif splenomegali
Diğer non-neoplastik bozukluklar
1901
1901
1902
1902
1902
1903
1906
1906
1906
1907
1907
Normal anatomi
Dalak çeşitli fonksiyonları yerine getirir; bu fonksiyonların çoğu spesifik anatomik kompartmanlar ile ilişkilidir.2,4-6,11 En önemlileri: (1)
Hematopoiezis (eritrositler, granülositler, megakaryositler, lenfositler ve makrofajlar); (2) rezervuar (trombositlerin ve diğer oluşmuş
elemanların depolanması veya sekestrasyonu); (3) fagositoz (parçalanmış maddenin ortadan kaldırılması, kırmızı kan hücresinin destrüksiyonu, yüzeyinin çökmesi ve eritroklazis) ve (4) immünite (antijenin tutulması, işlemden geçirilmesi, lenfositlerin yerlerine dönüşü
(“homing”), lenfosit transformasyonu ve proliferasyonu, antikor üretimi).2,6 Normal erişkin insanlarda ilk iki fonksiyon önemli değildir.
Anatomik olarak, dalak iki bölüm içerir - beyaz ve kırmızı pulpa
- bunlar marjinal zon olarak bilinen, sınırları belirgin olmayan bir interfaz ile ayrılır.3,8,10,11 Beyaz pulpa T ve B-lenfositlerinden oluşmuştur,
T-lenfositler periarterioler lenfoid kılıf içerisinde, B-lenfositler, bu kılıfa eksantrik olarak yerleşik primer lenfoid follikül içerisinde yer alırlar.7
Bu lenfoid folliküller, özellikle çocuklarda germinal merkez içerir.
Hematolenfoid tümörler ve tümör benzeri durumlar
Non-Hodgkin lenfoma
Hodgkin lenfoma
Lösemiler
Myelofibrozis
Mastositozis
Diğer hematolenfoid durumlar
Vasküler tümörler
Diğer primer tümörler ve tümör benzeri durumlar
1908
1908
1911
1911
1913
1913
1914
1914
1917
Metastatik tümörler
1919
Kırmızı pulpa, venöz sinüsler ve Billroth kordonlarının kompleks
bir ağından oluşur. Kırmızı pulpada kordon ve sinüzoidal ilişki sınırını belirleyen halka (“ring”) fibriller en iyi periodik asit-Schiff (PAS)
boyası ile gösterilir. Kordonlar organın önemli fagositik fonksiyonundan sorumlu olan splenik makrofajların çoğunu içerir. Sinüsler, endotelyal ve histiositik belirleyicileri de içeren (bir littoral hücre olarak
bilinir) özel bir tip endotelyal hücre ile döşelidir ve kan hücrelerinin
kordon ve sinüsler arasında trafiğine olanak veren kesintili bir duvar
yapısına sahiptir.1,9,12
Biyopsi ve ince iğne aspirasyonu
Dalak biyopsisi hemoraji olasılığı nedeniyle nadiren uygulanır ve
biyopsinin tanı koymada yardımcı olmayacağı yönünde önyargılı
bir düşünce bulunmaktadır. Bir kanama eğilimi olan hastalarda bu
yöntemin kullanılmaması gerektiği açıktır. Birkaç yazar rutin olarak,
Vim-Silverman tip iğneyle doku örneği alarak ya da bir ince iğne ile
1901