252
Kragfaktor
insette
Pompe en opwekkers
Raadpleeg ook die “Besproeiing” en “Boorgate en windpompe” hoofstukke
1. Oorsig
Die keuse van ’n pomp vir ’n projek is ’n spanpoging: hoe beter die gebruiker
kan sy vereistes kan uiteensit (bv vloei, kop, vlakke, alternatiewe take),
hoe makliker is dit vir die leweransier (en die gebruiker) om die toepaslike
toerusting te selekteer.
Oorwegings by die korrekte keuse van hardeware vanuit die perspektief
van die enjinvervaardiger, ten einde suksesvolle engin-aangedrewe
opwekkertoepassing te verseker.
Basiese beginsels by opwekkers
• ’n Opwekker kan hetsy AC- (wisselstroom-) of DC- (gelykstroom-)
wees. AC-opwekkers word ook alternators genoem, en is so algemeen
bekend dat ’n AC-opwekker en ’n opwekker as dieselfde ding beskou
word.
• ’n AC-opwekker produseer elektriese stroom deur ’n geleier deur ’n
vloedveld deur te laat. Op opwekkerstelle van 15KW en minder word
permanente magneettipes vir die vloedveld gebruik, terwyl groter stelle
’n DC-stroom in veldwikkelings gebruik. Die AC-opwekker se stroom
word opgewek wanneer die ankerwikkelings deur die vloedveld sny.
Die regulering van die DC-stroom in die veldwikkelings beheer die
spanning.
• Vroeë AC-opwekkers het ’n vaste veld en ’n roterende anker gebruik.
Die moderne AC-opwekkers gebruik roterende veldwikkelings met
’n stilstaande anker om leweringstroom te genereer. Die roterende
veld staan bekend as ’n rotor en die stilstaande anker is die stator.
’n Opwekker wek die DC-stroom vir die roterende veld op. Die
opwekker kan staties of roterend wees.
Groottebepaling van opwekkers
• Daar is drie maniere om opwekkers se groottes te bepaal, naamlik: -
Spitslas, Motoraansitter, Oorgangsresponsie
• Wanneer groottebepaling vir spitslas gedoen word, bereken die
installeerder die maksimum kilowatt elektriese lading en kies ’n
opwekkerstel met gelyke of groter kilowatt-kapasiteit.
• Om groottebepaling te doen vir motoraansitter bepaal die
installeerder die maksimum motoraansitter-stroom (invloeistroom)
tesame met enige ander ladings en kies dan ’n opwekkerstel met gelyke
of groter kilowatt-kapasiteit. Aangesien ’n tipiese motoraansitterstroom
vyf maal die werkstroom is, kom maksimum spanningsdalings voor
wanneer die motor aangeskakel word. Kleiner opwekkerstelgroottes
kan gebruik word wanneer die motors volgorde-aanskakeling
het of verminderdespanning-aanskakeling gebruik. Volgordeaanskakeling versprei die invloeilading van verskeie motors, terwyl
verminderdespanning-aanskakeling die motor se aanskakelingspanning
verlaag.
• Groottebepaling vir oorgangsresponsie is gegrond op die vermoë
van die opwekkerstel om ’n lading te aanvaar en binne ’n vasgestelde
tyd na normale frekwensie en spanning te herstel. Oorgangsresponsie
word tipies nagegaan deur bloklading van die stel met ’n lasbank.
• Die klant moet die beperking vir die maksimum spanningsdaling,
hersteltyd en kragfaktor spesifiseer.
• Wanneer ’n AC-stroombaan uit ’n suiwer weerstandslading bestaan,
is die stroomgolf gelykfasig met die spanningsgolf. Met ’n suiwer
induktansielading is die s