1923’ten Günümüze Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
D. CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA TEŞKİLAT YAPISINA
YÖNELİK YAPILAN YASAL DÜZENLEMELER
Cumhuriyet’in ilanından 1936 yılında kabul edilen ilk yasal düzenlemeye kadar kurumun işleyişine ve teşkilat yapısına dair gerçekleştirilen düzenlemelerin hepsi kısmi olarak
kalmış bir bütün hâlinde kuruma hitap edemeyerek kurumun gereksinimlerini tamamıyla
karşılamaktan uzak kalmıştır. Teşkilatta değişiklik yapılmasına dair yayınlanan kanun, nizamname, tüzük ve benzeri yasal düzenlemeler zamanın gereksinimlerini karşılamaya, eksiklikleri gidermeye yönelik olup, hep parça parça belirli alanlara yönelik olduğundan eklemelere,
yeni düzenlemelere gerek duyulmuştur. Kurumun yapısında ve işleyişinde devamlı değişiklik arayışları içerisinde olunması hâlâ bir istikrar sağlanamadığının ve teşkilatın Osmanlı’dan
devr alındığı gibi ufak farklılıklarda mevcudiyetini devam ettirdiğinin bir göstergesidir.
1. 1515 Sayılı Tapu Kayıtlarından Hukukî Kıymetini
Kaybetmiş Olanların Tasfiyesine Dair Kanun884
2 Haziran 1929 tarihinde kabul edilen Kanun “Tapu defterlerinde kayıtlı olup da
gayriresmî surette başkasının mülkiyetine geçen ve Kanun-ı Medenî’nin muteber olduğu tarihe kadar müsakkaf ve bu hükümde bulunan bağ ve bahçe veyahut arsaların on beş, diğer
arazinin on sene malik sıfatiyle kavgasız ve güzellikle tasarruf altında bulundurulanları zilyedleri namına tapu dairesince tescil ile tapu senetleri verilmesini” amaçlamaktadır. Bu Kanuna göre; tapuda kayıtlı olmayıp da kişilerin tasarruları altında bulunan gayrimenkul malların tapuya tescilleri yargıç kararıyla yapılır. Yargıç kararlarına tapu fen memurluğu olan yerlerde bu memurlara, olmayan yerlerde bu işi yapmaya yetkili fen memurlarına veya mühendislere yaptırılacak haritalar veya krokiler eklenir. Bu kanunla hukukî kıymetini kaybetmiş tapuların tespit edilmesi ve bunların yasal dayanaklar çerçevesinde yenilenmesi hedelenmiştir.
Bu Kanunun birinci maddesi mucibince alakadarlarının müracaatı üzerine tapu dairelerince inceleme esasının ne suretle uygulanacağı ve bu Kanunun diğer maddelerinin tapu dairelerince tatbiki sureti bir nizamnâme ile tayin edilmesine karar verilmiş ve 9331 sayılı Nizamnâme885 çıkarılmıştır.
2. Tapu Sicili Nizamnamesi
İlk yasal düzenlemelerden biri olan, Maliye Vekâleti’nin teklifi üzerine İcra Vekilleri
Heyetinin kararı ile 8.10.1930 tarihinde çıkarılan 130 maddelik Tapu Sicili Nizamnamesi886 ile
tapu sicilinin ne şekilde tutulacağı konusu açıklığa kavuşmuştur. Taşınmaz mallara ilişkin yapılan tüm uygulamaların bölümlere ayrılarak detaylarıyla anlatıldığı Nizamnameye Medenî
Kanunun 910. maddesinde yer alan “Tapu sicili gayrimenkuller üzerindeki hakların hâllerini
gösterir. Tapu sicilinin numunesi ve nasıl tutulacağı nizamname-i mahsus ile muayyendir” ifadesiyle de atıfta bulunulmaktadır.
884 DÜSTUR, III. Tertib, C.X, s.896
885 DÜSTUR, III.Tertib, C.X, s.897
886 Umumi Tahriratlar, C.I, s.382-408
253