1923’ten Günümüze Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
emanete ait eski kayıtların ve tasarruf defterlerinin ilgili memurlar tarafından emanet dairesinde vazifesini ifa edecek olan İstanbul Defter-i Hakanî Müdüriyeti’ne teslim edilmesi gerektiği belirtilmektedir. Lağvedilen emanetin yeni oluşum sürecinde vazifesini kesintiye uğratmadan yerine getirebilmesi için geçici bir çözüm sağlanmıştır. Aynı emirnamenin 10. maddesinde ise Dersaadet Kayıt Kalemi, Haciz Kalemi ve Defter-i Hakanî Fen Heyeti ve Şer’ memurunun İstanbul Defter-i Hakanî Müdüriyeti’ne bağlı olarak eskisi gibi görev yapmaya devam edeceği vurgulanmaktadır. Osmanlı mirası bir kurumu yeniden yapılandırıp, yeni bir
oluşum hâline getirinceye kadar gerçekleştirilen bu geçici çözüm ile işleyişin sürekliliğinin
sağlanması hedelenmiştir.
Kurumsal olarak yapılan değişikliklere bağlı olarak işleyiş ile alakalı bazı yenilikler de
zorunluluk hâline gelmiştir. İcra Vekilleri Heyeti tarafından kabul edilen 28 Teşrin-i Sani 1338
tarihli ve 2032 sayılı “Sened-i Hakanîlerin balasında mevzu tuğranın yerine ‘Türkiye Büyük Millet Meclisi’ namı âlîsinin ikâmesi ve sened-i mezkûre izâfe olunan ‘Hâkanî’ kaydının ref’ ile ‘Milî’
sıfatı mübeccelinin vaz’ı hakkında Kararnâme” 870 ile, arazi sahiplerine baş tarafı tuğralı tapu
senedi verileceğine dair Arazi Kanunnâmesi’nin üçüncü maddesinin son fıkrası iptal edilmiştir. Ayrıca hak sahiplerine verilen senetlerin üzerindeki “Hâkanî” ifadesinin kaldırılarak bunun
yerine “Millî” sıfatı getirilmesi ve bu zamana kadar “Defter-i Hâkanî Müdürü” olarak anılan unvanın da bundan sonraki dönemde “Umûr-ı Tasarrufiye Müdürü” unvanı ile istihdam edilmesi kararlaştırılmıştır.871 Osmanlı Devleti’nden intikal eden birçok daire gibi Defter-i Hâkanî
Emâneti de yeniden şekillendirilip, Avrupa’daki emsalleri gibi umum müdürlük statüsünde
bir daire hâline getirilmiştir. Yeni yönetimin yaptığı bu düzenlemeler hem yapıda hem de işleyişte tatbik edilerek modern bir kurum oluşturulmaya çalışılmıştır.
Tapu teşkilatının “Umûr-ı Tasarrufiye Müdürlüğü” adını almasından sonraki yıllarda
kurumun adında yapılan değişiklikler her yıl çıkarılan devlet bütçelerinden takip edilebilmektedir. Cumhuriyetin ilanından hemen önce Umûr-ı Tasarrufiye Müdürlüğü adı ile faaliyet
göstermeye başlayan teşkilat 1923 senesi Birinci Avans Kanunu bütçesinde genel harcamalar arasına sayılmış ve kendisine ait bir ödenek ayrılmamışken, 1340 (1924) senesi muvazenei umumiye bütçesinde “Tapu” teşkilatı olarak kaydedilip, müstakil bir bütçe tahsis edilmiştir.
1340 (1924) yılı devlet bütçesinden ”Tapu” adına 718625 lira ayrılırken bu miktar 1341(1925)
yılı Muvazene-i Umûmîye Kanunu ile belirtilen bütçede artırılarak 955.123 liraya yükseltilmiş
ve teşkilatın adı ilk kez “Tapu Müdüriyet-i Umûmîyesi” olarak açıkça zikredilmiştir.
870 DÜSTUR, III.Tertib, C.3, s.167
871 Mardinînizâde Ebu’l-ûlâ, Kavanin-i Tasarruiye, İstanbul 1927, s.22
248