BNL 2018-1 | Page 24

24 | BNL | Maart 2018 | BELANGENBEHARTIGING Tekst | Hans Smit
RAPPORT ' BETER AANBESTEDEN ' POSITIEF VAN TOON

“ MEER CONTACT BIJ AANBESTEDEN GUNSTIG VOOR KLEINERE BEDRIJVEN ”

Een dans in stilte . Dit beeld past bij het aanbestedingsspel tussen opdrachtgever ( overheid ) en opdrachtnemer ( zoals bouwbedrijven ). De partners kunnen niet zonder elkaar , moeten samen de dans maken , maar de angst voor de verplichte figuren verlammen de uitvoering . De stilte tussen de partners moet worden doorbroken , vindt Matthijs Huizing , die het traject analyseerde en met aanbevelingen in zijn rapport Beter Aanbesteden komt .
Het voormalig VVD-kamerlid Huizing kreeg in 2016 van toenmalig minister Henk Kamp ( Economische Zaken ) de opdracht het aanbestedingsproces onder de loep te nemen en met aanbevelingen te komen . De reden was niet zozeer dat de wet- en regelgeving niet zouden deugen , maar wel dat het de danspartners maar weinig lukt er in de praktijk samen iets moois van te maken . Huizing bood eind februari 2018 de nieuwe staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer zijn bevindingen aan . De conclusie in één zin : het paar moet dichter tegen elkaar aan dansen en soms mag het best even schuren .
Compliance
Naarmate de eisen voor aanbestedende over heden op het gebied van compliance zwaarder werden , grepen vooral de kleinere MKB- bedrijven steeds vaker naast de opdrachten pot van grofweg 25 miljard euro . Het aanbestedingsinstituut van Bouwend Nederland becijferde dat het aantal aanbestedingen in de periode 2013-2017 bijna halveerde en dat er in 27 procent van de gevallen onnodig door overheden wordt geclusterd ( in 2015 nog 14 procent ) om zodoende meerdere projecten in één project onder te brengen .
Kracht kleine bedrijven
“ Er is dus geen verbod op clusteren , maar wel een verbod op onnodig clusteren ,” zegt Huizing . Hij is dan ook niet tegen het logisch samenvoegen van gelijksoortige projecten in één bouwstroom , maar waarschuwt vooral voor gemakzucht aan de kant van de overheden : “ Ik snap het best . Je voegt verschillende projecten bij elkaar , zodat je te maken krijgt met één grote , professionele inschrijver die weet hoe de hazen lopen . Maar je maakt jezelf dan afhankelijk van één partner en je mist de inbreng van kleinere bedrijven , die vaak innovatieve ideeën en technieken meenemen . Voordat je als overheid met de aanbesteding begint , zou je je moeten afvragen wat je zoekt : die MKB-inbreng of laat je je risico aversiteit de vrije loop .”
Vaker communiceren
“ Natuurlijk kun je macro-economisch redeneren dat de grote bouwbedrijven weer werk zullen doorschuiven naar kleinere aannemers . Maar in dat proces worden de marges nog eens onder druk gezet en mist de aanbesteder nog steeds die diversiteit en de innovatieve inbreng van MKB-bedrijven .” Het aanbesteden zal volgens Huizing in zijn rapport beter verlopen als de partijen eerder en vaker communiceren . “ Veel aanbesteders denken dat ze geen contact met aanbieders mogen hebben , maar dat mag dus wel . Dat is juist aan te bevelen , zolang het maar volledig transparant gebeurt en niemand bevoordeelt . Als je vaak en vroegtijdig overlegt , kom je juist samen tot een betere opzet van de tender .”
Innovatieve prikkels
Huizing wil ook graag dat overheden vaker een tender ‘ functioneel ’ omschrijven . “ Bijvoorbeeld : Ik wil een verbinding tussen A en B in plaats van : Ik wil een stalen brug van 42,6 meter . Zo geef je meer prikkels aan kleinere bedrijven om deel te nemen aan de inschrijving . Het zijn nu vaak de juristen die leidend zijn in het proces van een aanbesteding , waardoor het ondernemerschap en innovatieve vermogen van aanbieders raakt ondergesneeuwd .” Toch is Huizing in het algemeen positief over het aanbestedingsproces in de bouw : “ Ik blijf – zeker na mijn onderzoek – zeggen dat andere sectoren van de bouw zouden kunnen leren .”
Vroeg erbij betrekken
Tijdens de aanbieding van het rapport Beter Aanbesteden liet staatssecretaris Keijzer ( CDA ) duidelijk weten op de hand van het midden en kleinbedrijf ( MKB ) te zijn . Huizing denkt daar als liberaal genuanceerder over : “ De overheid heeft niet als taak het MKB te bevoordelen en de overheid moet al helemaal geen voorrang geven aan kleine of lokale bedrijven . Maar ik ben er wel voor dat ze kleinere en lokale bedrijven nadrukkelijk uitnodigen voor een tender en ze dus zo vroeg mogelijk betrekken bij de eerste omschrijving van het project .”
Bewustwording

Op de korte termijn moet er volgens Huizing een campagne komen die de spelregels en de bewustwording rondom het aanbesteden bij alle partijen onder de aandacht brengt . Maar het moet ook dieper , vindt hij : “ Inkopen is een vak , maar bij veel lagere overheden is te weinig mankracht en kennis aanwezig om het complexe proces goed aan te sturen . Er zal op het gebied van opleidingen en focus in de organisatie ook nog veel moeten gebeuren . We zijn er nog lang niet .” •