In 2012 publiceerde Bouwend Nederland een overzicht van trends in de bouw tot 2020 [7].
Onderstaand overzicht analyseert de potentiële impact van deze trends op biobased bouwen.
Sociaal-cultureel
Economisch
Politiek en wettelijk
Trend in de bouw
Potentiële impact op biobased bouwen
• Verdere individualisering en meer individuele
klanteisen
• Vergrijzing
• Duurzaamheid zal zich doorontwikkelen richting
2020.
• Ecologie: de klimaatverandering en vernieuwing
van grondstoffen en energiebronnen blijven in
toenemende mate in de aandacht
• Ver-ZZP-ing van de sector
• Meer kans om je te onderscheiden met een ge zond, milieuvriendelijk concept. Meer kans voor
zelfbouw.Behoefte aan lichtere producten
• Meer behoefte aan biobased bouwen
• Meer aandacht voor biobased bouwen
• Meer kans voor kleinere bedrijven
• Onzekerheid over economische groei en daardoor
onduidelijkheid over de koopkrachtontwikkeling
• Voor grotere projecten ontstaan gemixte finan cierings- en contractvormen die leiden tot toene-
mende complexiteit
• Verdere schaalvergroting/verkleining bouwbedrij-
ven: De consolidatie van de bouwbedrijven zet
door (infrastructuur). In bouw zie je juist schaalver-
kleining door diversificatie van de vraag
• Markten ontwikkelen zich zeer uiteenlopend. Er
zullen meer deelmarkten ontstaan en het aantal
specialismen zal toenemen. Deze deelmarkten en
specialismen hebben hun eigen economische
dynamiek. Daarnaast zullen ook de regionale
verschillen toenemen.
• Ontwikkeling waarde onroerend goed onzeker.
Regionaal zullen er grote verschillen optreden
• Investeringsbudgetten laag
• Ruimte voor nieuwe businessmodellen Samen werking met financiële partners essentieel
• Infra: werk samen met grote bedrijven als
Heijmans. Binnen de bouw meer kansen voor mkb
• Meer kansen voor gespecialiseerde biobased
bedrijven. Hoe kunnen de bedrijven gevonden
worden?
• Focus op westen. Ontwikkel eenvoudige doe-het zelf onderhoudsoplossingen
• Terugtredende overheid: het budget van de
overheid krimpt en de overheid zal proberen de
bureaucratie te beperken, maar wel steviger te
handhaven en sanctioneren
• Sterkere EU: meer Europees aanbesteden, meer
regelgeving. Verdere liberalisering en privatisering
van markten
• Huidige financiering woningmarkt (hypotheek met
fiscale renteaftrek) zal op de schop gaan
• Geschillen worden eerder en vaker voor de recht
bank uitgevochten.
• Minder overheidsstimulering biobased -> business-
case nog belangrijker
• Steeds minder ruimte voor mkb om te innoveren,
samenwerking met hbo lijkt essentieel
• Ruimte voor nieuwe businessmodellen
• Leidt tot schaalgrootte? Lastig voor mkb?
• Prefabricage en standaardisering zullen doorzetten,
maar binnen dit standaardwerk wordt steeds meer
gediversifieerd
• Bedrijven bouwen steeds meer met duurzame ma
terialen
• ICT-ontwikkeling zet door
• Voorraadplanning wordt steeds belangrijker
• Mass customization kan leiden tot volledig geauto-
matiseerde local factories. ICT is essentieel
• !
• Deze ontwikkelingen dragen ertoe bij dat de
bouw sneller en verder automatiseert
• Biedt kansen voor lokaal on demand produceren
BIOBASED BOUWEN
MYCELIUM
Er zijn vele ketens te benoemen van biomassa-grondstof naar product of toepassing. Uit grondstoffen worden door diverse bewerkingsstappen materialen en energiedragers geproduceerd.
Bij de grondstoffen maken we onderscheid tussen:
• bewust geteelde hoofdproducten (primaire grondstoffen) zoals
bieten, mais, soja, hout, hennep, vlas, meekrap, algen en wieren
• bij- en restproducten uit landschapsbeheer, bos-, tuin- en
landbouw, industrie en maatschappij, zoals natuur- en bermgras,
bietenloof, snoeihout, riet, aardappelstoomschillen, bierbostel,
mest, gft-afval en rioolslib.
Tijdens de groei van schimmels op vezelige en voedzame restmate rialen uit de landbouw wordt een dicht netwerk van mycelium gevormd. Dit groeien vindt plaats in een mal en wordt beëindigd door
het onder druk verhitten van de blokken. Afhankelijk van de soort
mycelium, vezels en voedsel en de druk, kunnen de materialen hard
zijn, maar ook rubberachtig.
KALKHENNEP (EVENTUEEL MET VLAS)
Hierbij gaan we er vanuit dat de materialen die we in de bouw gebruiken, uiteindelijk weer terecht (kunnen) komen in de landbouw/
natuur, volgens de biotische principes van de cradle-to-cradle
filosofie.
Met kalkhennep, een mengsel van kalk en de houtige delen van de
hennepsteel (de scheven) kunnen buitenmuren, wanden en zelfs
daken worden geïsoleerd. Kalkhennep heeft een interessante vochtregulerende werking, waardoor een comfortabel en gezond binnenklimaat te bereiken is. Kalkhennep is los te verwerken, maar er zijn
ook kakhennepstenen en het is te prefabriceren met bijvoorbeeld een
hout-skeletconstructie. Vlas kan het materiaal versterken.
MATERIAALKEUZE
BAMBOE
Het aantal biobased bouwmaterialen is erg groot. Om het onderzoek
binnen het lectoraat overzichtelijk te houden, ligt de focus in het
onderzoeksplan op structureel belaste, sterke materialen als vlasvezelcomposiet en bamboe, en daarnaast op isolatiematerialen. Deze
materialen sluiten goed aan bij de expertises van Avans en HZ.
Bovendien zijn de grondstoffen lokaal beschikbaar.
Composiet komt van het woord composed: samengesteld. Een composiet is een materiaal dat is opgebouwd uit verschillende componenten, waaronder vezels. Deze vezels zorgen voor het overbrengen
van trekkrachten. De matrix (vaak een kunststof, maar hier ook mycelium en kalk) houdt de vezels samen en zorgt voor het overbrengen
van drukkrachten en schuifspanningen. Hieronder ziet u een overzicht van de materialen waarmee het lectoraat gaat werken.
Bamboe wordt in Azië al eeuwen gebruikt als constructiemateriaal.
In Noordwest-Europa krijgt het pas de laatste decennia de aandacht.
Binnen het lectoraat focussen we op lokaal geproduceerd bamboe.
RIET, STRO EN WIEREN
Riet, stro en wieren mogen dan al eeuwenoud zijn, ze zijn enigszins
in de vergetelheid geraakt. Het zijn stuk voor stuk lokale, duurzame
producten met een lange levensverwachting. Ze reproduceren zich
elk jaar en kunnen worden gedroogd door de zon en wind. Daarnaast isoleren ze, zijn ze brandveilig te maken en hebben ze goede
akoestische eigenschappen. Het lectoraat gaat onderzoek doen naar
de haalbaarheid van het opschalen van de productie van deze isolatiematerialen.
Figuur 3 Innovation funnel biobased bouwen [8]
Technologie
18 Op zoek naar toegevoegde waarde
BIO-COMPOSIETEN
Bio-composieten zijn opgebouwd uit natuurlijke vezels als vlas en
hennep. Deze worden in de vorm van geweven, uni-directionele
of non-woven matten, met behulp van dubbele mallen en vacuüm
techniek, doordrenkt met een (gedeeltelijk) biologische hars. Samen
vormen zij een sterk, stijf en licht constructiemateriaal.
Toegevoegde waarden
1. Sterk, stijf en licht
2. Trilling, impact en akoestiek
3. Gezondheid, well-being
4. Thermohygrisch: warmte- en vochtabsorberend
5. Milieubelasting
6. Technische levensduur, brandwerendheid
7. Eigenzinnig, vormvrij natuurlijke uitstraling
BIOBASED BOUWEN
19