YAZ SICAKLARI
3
Yazn balad u günlerde, her ne kadar buralarda havalar serin geçiyorsa da, scak olduu günler de oluyor. Scak yaz günlerinde almamz gereken tedbirler var. Bu tedbirleri bilip, pek çoumuzun tatile gidecei scak iklimli yerlerde de uygulayarak, tatilimizi sa salim geçirip tekrar salkla buralara dönüümüz için gerekli olsa gerek.
Scaklarla beraber yaz aylarna özgü rahatszlklar da yava yava kendini göstermeye balad. Scak sendromlar ad verilen bu tablolarn balcalar scak kramplar, scak bitkinlii ve scak çarpmasdr.
Scak sendromlar, hava scakl 32 derecenin, nispi nem yüzde 60'n üzerine çktnda görülmeye balar; organizmann henüz scaklara uyum salayamad, scak dalgasnn ilk günlerinde daha fazla görülür ve daha tehlikelidir.
Scak sendromlarna kar tedbirler
Çok gerekli deilse sokaa çkmayn (özellikle saat 11-16 aras). Evde ve i yerinde serin bir köe, balk bahçelik yerde bir aaç gölgesi bulun. Frsat bulursanz serin bir yerde öle uykusuna yatn. Açk renk, bol, pamuklu kyafetler giyin. Geni çeperli apka ve güne gözlüü kullann. emsiyeden yararlann. Efordan kaçnn. Sindirimi kolay yemekleri tercih edin; ar, yal ve kzartmalardan kaçnn. Bol su için (ayran, soda). Meyve, sebze ve salatay bol yiyin. Alkol kullanmayn. Fazla kahve ve çaydan uzak durun. Sigara içmeyin. Sk sk du aln.
Scak çarpmas
Scak çarpmas acil tedavisi gereken, çok ciddi, hayat tehdit eden bir tablodur; kalp, beyin, böbrek, karacier gibi önemli organlarn fonksiyonlar bozulabilir. Yallarda, damar sertlii, kalp yetersizlii, eker hastal olanlarda ve alkoliklerde daha sk görülür. Scak dalgalar boyunca, kalp krizi ve kalp yetersizliine bal ölümlerde büyük artlar olur. drar söktürücü, kalp ve tansiyon ilaçlar ve baz sinir ilaçlarn kullananlar da artm risk altndadr.
Scak çarpmas, öncü bir belirti olmakszn birdenbire balar. Bilinç kayb erken bir iaret olabilir. Ba ars, ba dönmesi, baygnlk, karn arlar görülebilir. Ate yükseklii ve bitkinlik çok tipiktir. Makattan ölçülen vücut ss 41 derecenin üzerindedir ve vücut iç ss 44 dereceyi geçebilir.
Deri scak, kuru ve kzarmtr. Nabz hzl, solunum zayf ve yüzeyseldir. Kaslar gever, refleksler azalr. Tansiyon genellikle düüktür. Tablonun arlna göre, uyku halinden derin komaya kadar giden farkl derecelerdeki belirtiler vardr.
Tedavi: En önemli husus, scak çarpmas olanlarn erken tannmalar ve derhal soutulmaya balanmalardr. Çok sk yaplan tehlikeli yanllardan biri, uuru kapal olan bir hastaya sv içirilmeye çallmas ve soutulmaya balanmakta gecikilmesidir. Hasta hemen gölge bir yere alnmal ve elbiseleri tamamen çkarlmaldr. Vücut yüzeyi hortumla veya souk suya batrlm süngerler yardmyla slatlmaldr. Bir taraftan da vantilatörle hava verilerek suyun buharlamas salanmaldr. Bunlar, hemen uygulandnda baz hastalarn kendilerine gelmeleri mümkündür. Bu hastalar, klimal ambulanslarla en ksa zamanda bir hastaneye ulatrlmaldr. Soutma ilemine hastane koullarnda buz-su banyolarnda devam edilmeli ve tedavileri youn bakm ünitelerinde yaplmaldr.
Scak kramplar
Kol, bacak ve karn kaslarnda daha sk görülür. Kramplar, ksa fakat tekrarlayc ve can yakcdr. Vücut ss normaldir ve hasta normal veya fazla miktarda terleyebilir. Scakta yaplan efordan sonra dinlenmeye geçildii zaman balar. Souk bir du da kramplarn ortaya çkmasna neden olabilir. Karn kaslarndaki kramplar yanllkla mide delinmesi sanlabilir. Bu kramplarn nedeni, terleme ile kaybedilen su ve tuzun sadece su içilerek karlanmasdr. Bundan dolay da bu hastalarn kannda sodyum düük bulunur.
Tedavi: Hastann serin yerde istirahat etmesiyle kramplar hafifleyebilir. Bu ekilde düzelmeyenlere, tuzlu su içirilmeli veya damar yoluyla tuzlu serumlar verilmelidir. Bu kramplarn önlenmesinde risk altndaki kiilerin litresinde 2,5 gram (yarm çay ka) tuz eritilmi svlardan içmeleri yararldr.
Scak bitkinlii
Scak sendromlarnn en çok rastlanan türüdür. Scaa üç günden fazla maruz kalanlarda daha sk görülür. Belirtiler, kalp damar sisteminin ar scaklara yeterli cevap verememesinden kaynaklanr. Çok yal, bebek, dükün ve zekâ gerilii olup da susuzluklarn yeterince ifade edemeyenlerde, fazla terleyip de az su içenlerde sk rastlanr. Belirtileri, hâlsizlik, yorgunluk, ba ars, ba dönmesi, susama hissi, sinirlilik ve konsantrasyon bozukluudur. Baz hastalarda itahszlk, bulant, kusma ve karn arlar görülebilir.
Tedavi: Hasta derhal serin bir yere alnr ve yatar durumda tutulur. Tedavi, belirtilerin ve bulgularn arlna göre düzenlenir. Böbrek fonksiyonlar normal olduu için tuzlu serumlar verilebilir. stirahat arttr. Bu tedbirlere ramen ateleri yükselmekte olan hastalarn derhal hastaneye kaldrlmaldr.