KONGRE BİLDİRİLERİ
toplumumuz bünyesinde Milli bir arşivin kurulmasına olan ihtiyaca ilk kez gazetemiz işaret etmiş, bu
konuda Türk Cemaat Meclisi Başkanlığı ve T.Y.Y.K. Başkan Yardımcılığı’na bağlı olarak Gençlik, Spor,
Köy ve Halk Eğitimi Dairesi’nin başlattığı azimli çalışmalar yine gazetemiz vasıtasıyla toplumumuza
yansıtıldı. …Bilindiği gibi, Bozkurt Gazetesi’nde bu konuya ilişkin ilk yazıların çıktığı ilk günlerde,
Rum tarafı alel-acele faaliyete geçmiş ve Rum Milli Arşivi’nin kurulmasını öngören bir tasarıyı önce
Rum Bakanlar Kurulu’ndan, sonra da Temsilciler Meclisi’nden geçirerek kanunlaştırmışlardır”.9
Yine, Şengör tezinde bahse konu dairenin gelişim aşamalarına dair şöyle devam etmektedir:
“16.11.1974 tarihinde Cumhurbaşkan Muavini ve Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Başkanı Rauf
Raif Denktaş, Yürütme Kurulu’na sunduğu 655/74 sayılı Önerge’si ile Kıbrıs Türk Milli Arşivi ve
Araştırma Merkezi’nin Girne’de bugün hizmet verdiği binaya (Severis Binası) taşınmasına önderlik
etmiştir. Güvenlik ve mevcut binanın çoğalan malzeme için yetersiz kalması bu kararın alınmasına
neden olmuştur. Yapılan araştırmalar sonucunda bulunan ‘Severis Binası’ olarak adlandırılan ev,
11.01.1975 tarihinde A.007493 sayılı ‘Ev Tahsis Belgesi’ ile Milli Arşiv’e tahsis edilmiştir. Böylece,
Milli Arşiv’in, 8 büyük odası, bodrumda 3 odası, ara kat ve çatıda birer odası mutfağı, iki tuvaleti
olan ana bina ile bahçede, garaj ve üç bölümlü bahçıvan odalı yardımcı binası bulunan yerine taşınma
işlemleri gerçekleşmiştir”10.
Yine, Şengör’ün tezinde bahse konu arşive ilk dokümanların 01.03.1973 tarihinde Lefkoşa,
Mağusa, ve Girne Türk Cemaat Mahkemesi’nde bulunan 122 kayıt altında olan;
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Şeriye Sicilleri,
Zabıtlar (İngiliz dönemi Kadı defterleri)
Tereke ve Eytam Defterleri,
Senet ve Pul Defterleri,
Kasa, Vekalet, Tahrirat, İlmuhaber, Tereke, Depozit ve İdame Defterleri,
Ceride-i Resmiyye-i Kıbrıs,
adlı defterler olduğunu aktarmaktadır. Daha sonraki farklı dönemlerde gelen defterleri de şöyle
sıralamaktadır.
a) 804 adet Tereke Dosyası
b) 65 adet Cyprus Blue Book, Düstur, Staff List ve çeşitli defterler
c) Assize Court dosyaları
Daha sonraki dönemde bahse konu arşive depo yapılması, bahçe düzenlenmesi ve bekçi kulübesi
yapımı için yazışmalara yer veren Şengör’ün tezinde dikkat çeken noktalardan birisi de, Kuzey Kıbrıs
Türk Cumhuriyeti genelinde bazı Lefkoşa camilerinde ve Mevlevi Tekkesi Müzesi’nde bulunan matbu
ve elyazma eserlerin için bir özel yapının ihalesi edilmesi ve yapılmasıdır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi, yeniden yapılanma süreci
içerisinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili kurumlarıyla zaman, zaman işbirliği protokolleri11 yapmak
suretiyle kurumun gelişmesini ve çağdaş bir anlayışla hizmet verebilmesi amaçlamıştır.
İşte bu anlayışın son örneği, 20 Temmuz 2012 tarihinde açılışını Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu ile Türkiye Cumhuriyeti Kıbrıs İşleri’nden sorumlu
Bakanı Beşir Atalay’ın yaptığı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yardımlarıyla modern 14 depo, sergi,
elektronik veri toplama odası ve konferans salonlarını kapsayan en yeni ve en kapsamlı binadır.
9 Şengör, a.g.tez., sy: 115. Şengör burada Ahmet An’ın ve S. Sami Dedeçay’ın eserlerinde konuya ilişkin bilgilerine katılmadığı ifade etmektedir. Ben de bu konuda aynı fikri paylaştığımı ifade etmek isterim