KONGRE BİLDİRİLERİ
kurumların yapısı, işleyiş tarzı, yönetimleri ve yönetenlerin tayini, ekonomik, sosyal, askeri ve
idari değerlendirme ve stratejilerin tayini gibi özenli konuları ihtiva eden bu en önemli defter serisi,
“zeylleri” yani ekleri ile beraber 283 adettir. Bunların dışında Mühime-i Asakir, Mühimme-i Mektume
ve Mühime-i Mısır adı altında 90 civarında defter de bu önemli seriye dâhil edilebilir. Bu defterler,
Osmanlı Devleti’nin kayıtları olarak “Bakanlar Kurulu Kayıtları” mesabesindedir ve 1900’lü yılların
başına kadar tutulmuştur. Halen Dünya ilim âleminin araştırmalarına açık olarak tarihe ışık tutmaktadır.
Tapu Tahrir Defterleri: Osmanlı Arşivi’nin en önemli defter serilerindendir. Miladi 1300-1882
dönemini ihtiva eden bu defterler, Osmanlı coğrafyasının tabiri caizse fotoğrafı konumundadır. Her 33
yılda bir yenilenen tahrir kayıtlarında ahalinin nüfus ve gelir kaynakları ayrıntılarıyla bu defterlerde
tespit edilmiştir. Defter sayısı 1000’in üzerindedir.
Maliyeden Müdevver Defterler: Arşivin en önemli defter serilerindendir. Miladi 1427- 1927
tarihleri arasını ihtiva etmektedir. Önemli mali kayıtların dışında saray, askeri sistem ve arazi tahrirleri
gibi konuları içermektedir. Defter sayısı 23.000 civarındadır.
Evkaf Defterleri: Gelirleri sadece ihtiyacı olanlar için vakfedilen ve bunların kayıtlarının ve
gelir giderlerinin tutulduğu defterlerdir. Defter sayısı 40.000 civarındadır.
Sürre Defterleri: Osmanlı Devleti’nin Arabistan’da, Hicaz Bölgesi’nde bulunana insanlara
her yıl hac mevsiminde yaptığı yardımların kayıtlarının tutulduğu defterlerdir. Osmanlı Devleti mali
açıdan sıkıntıya düştüğü son dönemler dâhil olmak üzere bu yardımları aksatmamıştır. En son