KONGRE BİLDİRİLERİ
GİRİŞ
İstanbul, Beykoz’da Halvetiye’nin Ramazâniye kolundan çıkmış olan Raûfiyye Tarîkatının ilk
zâviyelerinden biri Hâfız Mehmed Efendi tarafından kurulan Hâfız Efendi Dergâhı’dır.1
Dergah, şimdiki adı Kelle İbrahim caddesi olan Karacaburun caddesinde, yine şimdi Beykoz
Korusu denilen, Abraham Paşa Korusunun bitişiğinde Hâfız Mehmed Efendi’nin kendi arsası üzerine
1181/1767’da yaptırılmıştır2.
Kaynaklarda, Hâfız Mehmed Efendi’nin hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmamakta, sadece
Üsküdârî Hazret-i Pîr Seyyid Ahmed Raûfî’nin halîfelerinden olduğu ve tekkesinde otuzsekiz sene
şeyhlik yaptığı belirtilmektedir. Üç halîfesi bilinmektedir: 1-Raûfîzâde Seyyid Abdürrahîm Nesîb
Efendi (v.1227), 2- Ahmed Niyâzî Efendi (v. 1219), 3- Şeyh Ahmed Efendi (v. 1205)3. Vefatı, 27
Şevval 1208/ 27 Mayıs 1794’tedir. Tekkesinin hazîresinde medfûndur.4 Dergâh, tekkelerin seddine
kadar faal olmuş, 1930’lu yıllarda yol genişletme çalışmaları sırasında yıkılmıştır.
Hâfız Efendi’nin Vakfiyesinin Mâhiyeti
Hâfız Efendi, tekkesine 1175/1761 tarihinde bir vakfiye düzenlemiştir. 5 Vakfiyeden anlaşıldığına
göre, tekkenin arsası, Mekke kadısı Benli Efendizade Mehmed Hamîd Efendi-ki bu bahçe sonradan
Abraham Paşa’nın olacaktır- ve Ayşe binti Ahmed hatun bahçeleri ve umumi yol ile çevrilidir. Mehmed
Sâdık Efendi ibn-i Sâlih Efendi mütevelli tayin edilmiştir. Vakfiye icar defterinden anlaşıldığına
göre de, sonraki zamanlarda mütevelli vazifesini tekkenin şeyhleri ifa etmişlerdir.6 Menzilin niteliği
“fevkānî bir bâb oda ve ittisâlinde âyîn-i tarîkat-ı Halvetiyye icrâsı içün muad tevhîdhâne ta’bîr
olunur bir bâb hücre-i vâsia ve ittisâlinde bir bâb kebîr oda ve tahtında iki bâb oda ve bi’r-i mâ ve
sokak kapusu” olarak belirtilmiştir. Günümüzde Vakıflar Müdürlüğü’ne 377 ada 27 parselde kayıtlı
sadece hazîre mevcuttur. Hazîrede, tekkenin bânisi Hâfız Efendi, Ahmed Niyâzî Efendi, Derviş
Sâlih, Mehmed Tevfik Efendi, Yahyâ Efendi, Ahmed Necmeddîn Efendi, Yahyâ Efendi’nin annesi
Rukiyye Hâtun, İmamzâde Emin Efendi ve annesi Hatîce Kadın, Yahyâ Efendi’nin eşi Necîbe Hanım
medfundur. Bazı mezar taşları kırıldığından diğer gömülü olanların kimlikleri tesbit edilememiştir.
Kuyu bileziği de hazîre arazisinde bulunmakta ancak içi toprakla dolduğundan kuyu niteliğini
kaybetmiştir. Tevhîdhâneyi barındıran kargir tekke binası 1930’lu yıllarda yola gitmiştir. Yapıldığı
yıllara ait bilgi bulunmadığından yaklaşık 170 yıl ayakta kalan tekkenin, yapıldığı tarihte kargir olarak
yapılıp-yapılmadığını şimdilik bilemiyoruz. Tekkenin harem kısmının bulunduğu, 377 ada 26 parsel
ise yaklaşık aynı yıllarda satılmıştır. 1990’lı yıllara kadar gelebilen bu kısma ait ahşap bina sökülerek
sadece ilk katı halen bulunmakta ve dükkan olarak kullanılmaktadır.
Vakfiyeye göre, Hafız Efendi’nin irtihallerinden sonra fukaraya hizmet edebilecek halîfesinden
lâyık olan postnişîn olacak ve pazartesi geceleri âyîn-i tarîkat icrâ edecektir. Eğer bu tekkeden lâyık
bir halîfe bulunmazsa Yiğitbaşı (Üsküdarî?) Ahmed Efendi tekkesinden lâyık bir halîfenin bu tekkeye
şeyh olması için şeyhülislâmdan gereken hassasiyeti göstermesi istirhâm edilmektedir. Vakfiye ilgili
şartlar Hanefi mezhebine tesbit edilmiş ve daha sonra da bu mezhebin görüşlerine göre karar verilmesi
istenmektedir.
1 Tanman, “Raufi Tekkesi”, DBİA, VI/310, VIII/367, Revnakoğlu Arşivi, Dosya no:113-202,228, Zâkir Şükrü, Mecmûa-i Tekâyâ, (nşr.
M.Serhan Tayşi, 1980 ) Öztürk, Mehmet Cemâl, Hz. Pîr Seyyid Ahmed Raûfî el-Üsküdârî Hayatı ve Eserleri, I. Üsküdar Sempozyumu, 2003,
Raûfiyye sadece İstanbul’da dört tekkede temsil edilmiştir. Bunlar, Beykoz tekkesi dışında biri Üsküdar’daki âsitanesi olmak üzere Yeniköy
ve Rumelihisarı-Karabaş tekkeleridir.
2 BOA, C.Ev. 10249
3 Usta, M ZY[