KONGRE BİLDİRİLERİ
Prof. Dr. Martha MUNDY
London School of Economics / ENGLAND
19.YY SONU VE 20. YY BAŞLARINDA OSMANLI ARAP EYALETLERİ’NİN TOPLUMSAL
VE EKONOMİK TARİHLERİNİN ANLAŞILMASINDA TAPU KAYITLARININ ÖNEMİ:
KUZEY ÜRDÜN VE GÜNEY LÜBNAN ÖRNEKLERİ
ÖZET:
B
u çalışmanın amacı Osmanlı tapu kayıtlarından yola çıkarak yazdığımız ve yakında Tarih Vakfı
Yurt Yayınları tarafından Türkçe çevirisi yayımlanacak olan Governing Property, Making the
Modern State başlıklı kitabımızın araştırması süresince edindiğimiz deneyimleri Osmanlı
tarihçileriyle paylaşmaktır. Bunu yaparken aynı zamanda tapu belgelerinin tarihsel ve antropolojik
araştırmalar açısından nasıl da merkezi bir önem arzettiklerinin altı çizilecektir. Bu nokta özellikle
19. yy sonu Arap Eyaletleri’nin Manda dönemi öncesindeki idari ve sosyal pratiklerini anlamamız
açısından büyük önem arzetmektedir.
Diğer yandan, 19. yy Osmanlı tarih yazıcılığının genelde karşılaştığı sorunların da altı çizilecek
ve alternatif metodolojilerin mümkün olup olmadıkları gibi konular hakkında da belirli sorular
sorulacaktır. Öncelikle Osmanlı tarihciliğinde mevcud olan, İstanbul veya Anadolu dışındaki
bölgelerin tarih yazımında karşılaşılan sorunların altı çizilecektir. Özellikle köy ölçekli yapılacak
olan araştırmalarda tapu kayıtlarının öneminden bahsedilecek ve mülkiyet ilişkilerinin müzakere
ediliş süreçlerinde bölge halkının değişen rollerine vurgular yapılacaktır. Bu noktanın anlaşılmasının
merkezinde tapu kayıtlarının tarihsel belgeler olarak çalışılmaları elzemdir. Ayrıyeten, nüfus defterleri
ve kanunnamelerin de, tapu kayıtlarıyla okunmasının yararlarına göndermeler yapılacaktır. Sonuç
olarak tapu kayıtlarının kaza ve köy ölçeğinde değerlendirilmeleri hem Osmanlı tarzı mülkiyet
ilişkilerinin tarihine dair ipuçları verecek hem de tapu kayıtlarının araştırmacılara açılmasının Osmanlı
modernleşmesinin tarihinin tam olarak anlaşılmasında merkezi olduğu gerçeği bu çalışmanın kalbini
oluşturacaktır.
756
Tapu ve Kadastro