KONGRE BİLDİRİLERİ
Doç. Dr. Hatice ORUÇ
Ankara Üniversitesi / TÜRKİYE
O
18.YÜZYIL ORTALARINDA BİR SANCAK TAHRİRİ:
H.1154/ M.1741 TARİHLİ SEMENDİRE SANCAĞI TAHRİRİ
smanlılar 10 Haziran 1459 yılında Sırp despotunun ikamet merkezi olan Semendire’yi
fethetmişlerdir ve böylece 1389 Kosova savaşından itibaren Osmanlı vasalı olarak varlığını
devam ettiren Sırp Despotluğu son bulmuştur.1 Semendire kalesinin fethiyle, bu kale ile
aynı ismi taşıyan bir sancak- Semendire sancağı tesis edilmiştir. Semendire, 1521 yılında Belgrad’ın
fethine kadar olan süreçte, Osmanlı Devleti’nin kuzeye ve batıya doğru ileri harekâtında son derece
önemli bir serhad bölgesi olmuştur.2 Semendire sancağının ikamet merkezi, Belgrad’ın fethi ile birlikte
Semendire’den Belgrad’a taşınmıştır, sancağın ismi ise değişmemiştir.3 1541’de Budin ve 1552’de
Temeşvar’ın fethi ile birlikte sancağın serhad bölgesi olma özelliği ortadan kalkmıştır.4 Önce Rumeli
Beylerbeyiliğine bağlı olan sancak, 1541’de Budin eyaletinin tesisi ile bu eyalete bağlanmıştır.5
Bir bölgenin Osmanlı idaresine geçişi, o bölgenin tahrir edilmesini gerektirmektedir. Bu şekilde
timâr sistemi hayata geçirilmekte ve merkezi kontrol temin edilmektedir.6 Hazim Šabanović, Semendire
sancağının tahririnin de fetihten hemen sonra 1459/60’da yapıldığını kati olarak belirtmektedir. Ancak,
bu tahrire ait defter ya günümüze ulaşmamış ya da henüz bulunamamıştır.7
1 Hazim Šabanović, “O organizaciji turske uprave u srbiji u XV i XVI vijeku”, Istorijski Glasnik, br. 3-4, Beograd 1955, s. 61; Ema MilovićBojanić, Smederevski Sanjak 1476-1560: Zemlja-naselja-stanovništvo, Beograd 2004, s. 42.
2 Ema Milović-Bojanić, Smederevski Sanjak 1476-1560, s. 42.
3 Hazim Šabanović, “O organizaciji turske uprave u srbiji u XV i XVI vijeku”, s. 62.
4 Ema Milović-Bojanić, Smederevski Sanjak 1476-1560, s. 44.
5 Hazim Šabanović, “O organizaciji turske uprave u srbiji u XV i XVI vijeku”, s. 63.
6 Halil İnalcık, The Ottoman Empire. The Classical Age 1300-1600, London 1973, s. 108; Ema Milović-Bojanić, Smederevski Sanjak 14761560, s. 33.
7 Hazim Šabanović, Turski izvori za istoriju beograda, katastarski popisi beograda i okoline 1476-1566, knj.I, cv.I, Beograd, 1964, s. XII; Ema
Milović-Bojanić, Smederevski Sanjak 1476-1560, s. 33.
680
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Arşiv Dairesi Başkanlığı
681