KONGRE BİLDİRİLERİ
Köyü’nde, 25880 akçelik zeamet de Aksalu Köyü’nde yer almaktaydı. Geriye kalan dirlikler timar
olarak tasarruf edilmişti. Timarlardan en büyüğü 13983 akçe ile Sarı Mahmud Köyü’nde idi. En küçüğü
ise 2500 akçe ile Alahnas Köyü’nde tasarruf olunuyordu. Kürtün’de timarların oldukça yüksek gelir
düzeyinde olması bölgenin verimli arazilere ve dolayısıyla gelir getirici işletmelere sahip olduğunu
göstermektedir.
ç. Sürmene Kazası
Sicillerdeki kayıtlardan bu kazada 5 köyün timar sisteminde olduğunu görmekteyiz. Sürmene’nin
en büyük dirliği 34013 akçe ile Zavzoka Köyü’nde yer almaktaydı. Bu zeameti timarlar takip ediyordu.
Timarlar içerisinde en büyük tasarruf 14999 akçe ile Halanik-i Küçük Köyü’nde idi. En küçük timar
ise 1400 akçe ile Zaniki diğer ismiyle İbtila Köyü’nde bulunmaktaydı.
d. Torul Kazası
Timarlara yönelik sicillerdeki kayıtlarda, Torul’da 7 köy isminden bahsedilmektedir. Bunlar
içerisinde timar sistemine yönelik iki zeamet kaydı olup diğerleri timar kayıtlarıdır. Zeametlerden
biri 40140 akçe ile İstavri Köyü’nde diğeri ise 22000 akçe ile Bayana Köyü’nde yer almaktaydı.
Timarlar içerisinde en büyüğü 6000’er akçelik Hardalye, Hayana, Hağekse ve Ebyure köylerinde
bulunmaktaydı. En küçüğü ise 4000 akçe ile Dömen Köyündeydi.
Tablo 1: Kadı Sicillerine Göre Trabzon’da İdarî Yerleşim Birimlerindeki Timarlar (1725-1745)
Timarın Kaza
ve Nahiyesi
Timarın Köyü
Timarın
Miktarı
(Akçe)
Timar Kaydının Sicildeki Yeri
Akçaabat
Kazası
Ahfa
13433
No: 1895, s. 14
Akçaabat
Kalubaki (Armaz)
1250
No: 1898, s. 47
e. Rize Kazası
Rize’de timar kayıtları çerçevesinde 6 köy isminden bahsedilmektedir. Trabzon’daki gelir getiren
en büyük dirlik burada yer almaktaydı. 44360 akçelik bir zeamet olan bu dirlik Mağloz Köyü’nde
bulunmaktaydı. Bunun dışındaki dirliklerin hepsi timardı. Kayıtlara göre Rize’deki en büyük timar
10700 akçe ile Mahanca Köyü’nde bulunmaktaydı. En küçük timar ise 6000’er akçe ile Salarha,
Hazavit diğer isimi ile İstanoz ve Babik köylerindeydi.
Akçaabat
Karikliya
1500
No: 1907, s. 156, 177
Akçaabat
Vayton
1800
No: 1897, s. 77; No: 1907, s. 166
Akçaabat
Kulkuma
3100
No: 1888, s. 126
Akçaabat
Bodamiya
3300
No: 1906, s. 83, 103
Akçaabat
Asofa
4400
No: 1888, s. 109
f. Of Kazası
Timar kayıtlarında Of’un 5 köyünün ismi zikredilmektedir. Bu köylerin üçü zeamet ikisi timar
köyü idi. Zeametler içerisinde gelir bakımından en büyük olanı 27814 akçe ile Oklan diğer ismi ile
Kıranta Köyünde idi. En küçük olanı ise 22200 akçe ile Bolalis Köyündeydi. Timarlardan ikisi de
6000’er akçe ile Yente ve Yığa köylerinde yer almaktaydı. Of’ta zeametin daha fazla oluşu gelir ve
zirai işletim açısından toprakların parçalanmadan işletilmesine el verdiğini göstermektedir.
Akçaabat
Cankariya
5000
No: 1885, s. 182; No: 1898, s. 54
Akçaabat
Alatabur
5500
N o: 1885, s. 131
Akçaabat
Vara
6000
No: 1890, s. 105
Akçaabat
Horovi
6600
No: 1902, s. 119
Akçaabat
Yelezlu
8000
No: 1889, s. 139
Akçaabat
Sidiksa
11770
No: 1903, s. 148
Yomra
Nahiyesi
Nefs-i Yomra
1350
No: 1885, s. 167
Yomra
Nefs-i Yomra
2600
No: 1885, s. 164
Yomra
Nefs-i Yomra
5500
No: 1905, s. 45
Yomra
Nefs-i Yomra
8000
No: 1905, s. 43
Yomra
Uz
31583
No: 1901, s. 68
Yomra
Saçera (Kilad)
1300
No: 1885, s. 10, 143; No: 1895, s. 48
Yomra
Yanbolu
1400
No: 1885, s. 136-137
Yomra
Dirvana
1500
No: 1907, s. 167
Yomra
Mesona
1500
No: 1910, s. 40, 50; No: 1914, s. 21
g. Yomra Nahiyesi
Yomra’da merkez dâhil olmak üzere 10 tane köyün ismi kadı sicillerindeki timar kayıtlarında yer
almaktadır. Bu köylerden sadece bir tanesi zeamete sahipti. O da; 31583 akçe ile Uz Köyü idi. Geri
kalan köylerin tümü timar tasarruf alanıydı. Bunlar içerisinde gelirlerine göre en büyük timar 8000
akçe ile merkezde bulunmaktaydı. En küçük timar ise daha sonradan artış yapılan timar köylerini göz
önünde bulundurmazsak 1350 akçe ile yine nefs-i Yomra yani merkezde yer almaktaydı.
h. Çepni Nahiyesi
Timar kayıtlarına göre nahiyede 4 köyün ismi zikredilmektedir. Bunlardan sadece biri zeamet
tasarruf etmekte gerisi timar tasarrufu olarak görülmektedir. Zeamet tasarruf eden köyün ismi 32700
akçe ile Çalcalu Köyü idi. Timar tasarruf eden köylerden en büyüğü 18000 akçe ile Alyon en küçüğü
ise 8622 akçe ile Halkalu köyleriydi.
Görüldüğü üzere Trabzon’daki timar kayıtları iktisadî açıdan sadece zaemet ve timar gelirlerinden
bahsetmektedir. Bunlar içerisinde gelir açısından en büyük dirlik 44360 akçe ile Rize’nin Mağloz
622
Köyü’nde yer alırken en küçüğü ise 1250 akçe ile Akçaabat’ın Kalubaki diğer ismi ile Armaz
Köyü’nde idi. İdarî sistem açısından ise Trabzon Sancağı Akçaabat, Maçka, Kürtün, Sürmene, Rize,
Torul ve Of kazaları ile Yomra ve Çepni nahiyelerinden oluşmaktaydı. Bunlara bağlı daimi yerleşim
birimine yönelik 72 köy vardı. Bilhassa spesifik yerleşim birimleri olan bu köy isimlerine onomastik
ve toponomi açısından bakacak olursak bunların bazılarının Türkçe yapı taşıdıklarını görürüz. Mesela
Uz, Alatabur, Yanbolu, Aksalu, Arpacı, Sarı Mahmud, Sarı Kaban, Halkalu, Düzyer, Alayunlud
(Alayuntlu), Akçal, Kireç gibi köy isimlerinin Türkçe olduğunu söyleyebiliriz. Buradan bu köy
isimleri bölgenin Türkleşme sürecinde de bir işaret oluşturmakta olduğu ifade edilebilir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Arşiv Dairesi Başkanlığı
623