KONGRE BİLDİRİLERİ
Prof. Dr. Nobuo MİSAWA
Toyo University / JAPAN
TAHRİR DEFTERLERİNDE OSMANLI İDARİ GENİŞLEMESİNİN İZLERİ:
XVI. YÜZYILDA MALATYA’DAKİ TOPRAK DÜZENİ
I. Osmanlı Tarihinde Tahrir Defterlerinin Önemliliği
A
rşiv kaynakları; kronolojik tarih eserleri gibi savaş veya isyan gibi önemli olaylar üzerine
zengin kayıtlar dahil değil ise de Fransız Annales tarihçilerinin üzerinde durduğu ‘sosyal
yaşam’ üzerinde çok zengin kaynaklar sunmaktadır diye düşünüyorum. Bütün ülkelerin
tarihinde, barış içinde geçen süreler, savaş sürelerinden daha uzundur. Dolayısıyla, sosyal yaşam,
yani gündelik hayat, bir ülke tarihi için çok önemlidir. Popüler tarih açısından göze batmayan konular
gibi görünse de gerçekçi bir tarih anlayışı geliştirmek için önemlidir.
Hem İstanbul’daki Başbakanlık Osmanlı Arşivi, hem de Ankara’daki Tapu ve Kadastro
Arşivi’ndeki arşiv kaynakları bahsettiğimiz Osmanlı sosyal yaşamı için çok önemli bilgiler içeren
belgeler barındırmaktadır.
Bugün sunacağım bildiride Güney-Doğu Anadolu bölgesinde yer alan Malatya’da, özellikle XVI.
Yüzyıl Kanuni Sultan Süleyman dönemine ait Malatya dair tahrir defterlerine göre Osmanlı idari
genişleşmesinin izlerini ortaya koymak istiyorum. Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti devlet yapısının
temelini ‘Türk milliyetçiliği’ oluşturmaktadır. Ama yüzyıllar önceki Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet
yapısının temelini bugünkü gibi sadece ‘Türk milliyetçiliği’ değil ‘Osmanlılık’ oluşturuyordu. Çünkü
1071 tarihinden itibaren Anadolu’ya girmiş olan Türk kavimleri burada kendi beyliklerini kurmuşlardı.
Türk beylikleri bir yandan Bizans ile savaşmış, bir yandan da kendi ırklarından komşu beylikler ile
mücadele ederek kendi topraklarını genişletmeye çalışmışlardır. Bu dönemde Anadolu’daki Türkler
‘Türklük’ veya ‘Müslümanlık’ kavramlarından çok, kendi kavimlerini düşünmüşler, birleşik bir Türk
devleti kurmaya yönelmemişlerdir. 1299 yılında Anadolu’nun kuzey-batısında kurulmuş olan Osmanlı
Beyliği de bu devletlerden biriydi.
Malatya, 1389 tarihinde büyük bir meydan savaşının yaşandığı Kosova gibi meşhur bir yer
olmasa da bence Osmanlı tarihi açısından en az Kosova gibi kadar ehemmiyet teşkil eden yerlerden
606
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Arşiv Dairesi Başkanlığı
607