KONGRE BİLDİRİLERİ
Géza DÁVID
Eötvös Lorand Unıversity / HUNGARY
OSMANLI MACARİSTAN’I ÖRNEĞİNDE TIMAR RUZNAMÇE
T
DEFTERLERİNİN ÖNEMİ
ımar Ruznamçe Defterleri tımar sisteminde zaman geçişiyle meydana gelen değişikliklere ait
konular, dirliklerle alâkalı eş zamanlı mevzular ve başka meseleler bakımından zengin malzeme
içermektedirler. İki tahrir dönemi ve özellikle icmal defteri hazırlanışı arasında dirlik bağışları
alanında meydana gelen tadilat en iyi şekilde bunlardan izlenebilir. Kayıtlardan tımar tevcihlerinin
uzayıp uzamadığı, verilen terakkilerin miktarı, dirliğin aynı kişinin elinde ne kadar zaman kaldığı,
oğluna ne şekilde intikal ettiği, sipahilerin mazuliyet süreleri gibi ayrıntılar anlaşılmaktadır. İki üç
sancakta gelir sahibi olan zaimlerin dirliğinin teşekkülü hakkında da aydınlatıcı bilgi sağlamaktadırlar.
Merkezî ve yerel Tımar Ruznamçeleri ise bu iki çeşit arasında karşılaştırmalı incelemeler yapmak
açısından yararlıdır. Bazı idarî birimlerin mevcut olması da yalnız bu defterlerden belli oluyor. Osmanlı
prozopografyası için de mühim veriler barındırıyorlar. Nihayet kimi tarihî olaylara olan atıflar da
bunlarda saklıdır.
Kelime Anahtarı: tımar sistemi, tımar ruznamçeleri, terakki, mazuliyet, Osmanlı prozopografyası,
idarî birimler.
ABSTRACT:
The Tımar Ruznamçe Defterleri (Prebend Journals) contain a rich material on topics concerning
changes within the tımar system with the passing of time, on contemporaneous issues with regard to
the grants and on other subject matters. Changes in the field of dirlik bestowals between two tahrir
periods and especially two icmal defteris can be best followed using these sources. The entries reveal,
among other things, the period a timariot had to wait for actually receiving a grant, the sums of terakkis
given to prebend-holders, the length a timar was enjoyed by the same owner, the forms of its being
conferred upon his son and the duration of mazuliyet. They facilitate to reconstruct the composition of
grants held by zaims in two or three sancaks. Tımar ruznamçes kept locally and in the centre are useful
for comparisons of the two subtypes. The existence of certain administrative units can be proved
370
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Arşiv Dairesi Başkanlığı
371