KONGRE BİLDİRİLERİ
hesaplanan servet büyüklükleri esnafta 400-1.000 kuruş (48.000-120.000 akçe), tüccarda 1.500-4.000
kuruş (180.000-480.000 akçe) arasında olduğunu ortaya koymuştur7. Bu değerlere göre İstanbul’daki
sahhaf esnafının da servet büyüklükleri bakımından yukarıda belirtilen esnaf gurupları içinde yer
aldığı söylenebilir.
SAHAF SERVETLERİNİN DAĞILIMI % (1604-1909)
Yüzyıl
Toplam Servet
(akçe)
Kitap
Gedik Değeri
Değeri (%)
(%)
Diğer Malların
Toplam (%)
Değeri (%)
17. Yüzyıl
458.700
48
0
52
100
18. Yüzyıl
16.117.687
41
6
53
100
19. Yüzyıl
351.093.422
77
1
22
100
20. Yüzyıl
21.515.580
90
0
10
100
TOPLAM VE KİŞİ BAŞINA DÜŞEN SAHAF SERVETLERİNİN
AKÇE VE GÜMÜŞ (KG) DEĞERİ
Yüzyıl
Toplam Servet
Gümüş
(kg)
Kişi Başına Düşen
Servet
Servetin Satın Alma
Gücü
Akçe
Gümüş
(kg)
Zeytinyağı
Pirinç
Akçe
17. Yüzyıl
458.700
80,2
41.700
7.3
1.738
405
18. Yüzyıl
16.117.687
1.557
187.415
18
4.165
667
19. Yüzyıl
351.093.422
3.315
4.082.482
39.8
7.327
1.653
20. Yüzyıl
21.515.580
181,8
7.171.860
60
7.172
1.793
1800-1909
372.909.002
3.520
4.189.989
40.8
7.519
1.696
7 Mehmet Genç,”Osmanlılar: İktisadî ve Ticarî Yapı”, DİA. c. 33, s. 528.
258
Doç. Dr. Orlin SABEV
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Bulgarian Academy of Sciences / BULGARIA
OSMANLI TOPLUMSAL TARİHİ İÇİN DEĞERLİ KAYNAK TEŞKİL EDEN TEREKE
VE MUHALLEFAT KAYITLARI
B
ir toplumun günlük hayatının maddi, sosyal ve kültürel boyutları üzerine yapılan tarih
çalışmalarını verimli kılan kaynaklardan biri kuşkusuz tereke ve muhallefat kayıtlarıdır.
Osmanlı devletinde Şeriat hukukunun zorunlu kıldığı miras taksimi için vefat edenlerin
geride bıraktıkları mal, eşya, borç ve alacaklarının listesi hazırlanırdı. Bu görev kadılık makamlarında
kassam diye tabir olunan görevliler tarafından, bunlar gibi görevli olmadıysa da kadılarca yerine
getirilirdi. Ölünün sahip olduğu tüm menkul ve gayrimenkul mallar bir liste halinde kaydedilip her
malın piyasanın şartlarına göre tahmini değeri biçilip, borç ve alacaklarının meblağ olarak tespit
edilip malların toplam değeri hesaplanıp varislere düşen paylar Şeriat hukukuna göre tespit edilirdi.
Bazen miras bırakılan mallar müzayede yol ^[H