KONGRE BİLDİRİLERİ
XX. yüzyıldaki terekelerin toplam değeri 21.815.580 akçedir. İçerdiği gümüş miktarı ise 181.8
kilogramdır. Kişi başına düşen servet ortalaması 60 kilogram gümüşe karşılık gelen 7.171.860 akçedir.
Bu miktar 7.172 okka zeytinyağı, 1.793 okka pirinç fiyatına eşdeğerdir.
XIX. ve XX. yüzyılların rakamlarını birlikte değerlendirdiğimizde 89 sahhafın servetleri toplamı
372.909.002 akçe olarak tesbit edilmektedir. 1800-1909 yıllarında sahhafların kişi başına düşen
servetlerinin ortalaması ise 4.189.989 akçedir. Bu da 40.5 kilogram gümüşe karşılık gelmektedir.
XIX. asrın ikinci yarısına âit 33, XX. asrın ilk yıllarına âit de 2 sahhaf tereke kaydı vardır. Bir
takım sahhafların toptan kitap dağıtım işine girmeleri, bir kısmının da kitap basmaları dolayısıyle
bu dönemde sahhafların servetlerinde büyük bir artış görülür. 5 sahhafın serveti 200-500.000 akçe,
8 sahhafın da 500.000-1.000.000 akçe arasındadır. Serveti 1.000.000-5.000.000 akçe arasında olan
sahhaf sayısı on iki, 5.000.000.-10.000.000 akçe arasında olan sahhaf sayısı ise dörttür. 6 sahhafın
serveti ise 15.000.000 akçenin üzerindedir.
Bu gelişim XX. yüzyıla âit birkaç terekede devam etmektedir. Buna göre kitapların servet içindeki
oranı % 90’a çıkmış, diğer mal varlığının oranı da % 10’a gerilemiştir.
Sonuç ve Değerlendirme
Yukarıdaki bu genel değerlendirmeden sonra sahhafların 300 yıllık bir dönemdeki refah seviyesini
tesbit için ortalama olarak kişi başına düşen servetler ve bunların artışları değerlendirilecektir. XVII.
yüzyıldaki terekelerin toplam değeri 458.700 akçedir. Akçe cinsinden olan bu miktarın içerdiği
gümüş ise 80.2 kilogramdır. Kişi başına düşen servet ortalaması ise 7.3 kilogram gümüşe karşılık
gelen 41.700 akçedir. Zeytinyağı ve pirinç gibi iki temel tüketim maddesi üzerinden kişi başına düşen
ortalama servetin satın alma gücüne bakacak olursak, 41.700 akçe, 1.738 okka zeytinyağı, 405 okka
pirincin fiyatına karşılık gelmektedir. Toplam on bir sahaftan dört tanesi ortalamanın üzerinde servete
sahiptir. Servetler, sahhaf Molla Mahmud’un 3.570 akçelik serve F