KONGRE BİLDİRİLERİ
1579’dan itibaren Kanije çevresinde oluşturulan Macar savunma sisteminin faaliyeti Osmanlı
vergilendirme düzeninin etkinliğini önemli ölçüde etkilemiştir. Yeni savunma düzeni pratikte Kanije
nahiyesinin topraklarını Zigetvar sancağının gövdesini oluşturan topraklardan ayırmıştır. Bu durumun
yarattığı etki sonucunda Macar kaynağında Osmanlı tarafına da vergi ödeyen yerleşim birimlerinin
sayısı yeniden azalmaya başlamıştır. Şöyle ki 1582’de adı geçen yerlerin yalnız %68’inin fethedilmiş
olduklarını görmekteyiz.10
Ortaya koymuş olduğum sonuçlardan da anlaşılacağı üzere, Osmanlı İmparatorluğu’nun batı
sınırı boyunca hüküm süren ikili egemenlik ortaya birbiriyle karşılaştırabileceğimiz Osmanlı ve
Hıristiyan kaynaklarının çıkmasına neden olmuştur. Ne var ki söz konusu kaynaklarda yer alan
değerlendirmelerin hazırlanışına etki eden engellerden dolayı denetimsiz olarak kullanılmaları her
iki kaynak grubundan da hatalı sonuçlar elde edilmesine yol açabilir. Kaynakların birlikte ele alınıp
incelenmeleri ise sadece bu iki kaynak grubundan elde edilecek sonuçların değerini ve güvenilirliğini
arttırmakla kalmayacak, aynı zamanda yalnızca defterler temel alınmak suretiyle yapılan incelemelerle
ortaya konulması mümkün olmayan Osmanlı İmparatorluğu sınırlarının genişleme seyrinin daha kesin
çizgilerle belirlenmesini de olanaklı kılacaktır. Bu nedenden ötürü her iki kaynak türünün, elverişli yer
ve zamanda, eşzamanlı olarak araştırılması her halükarda yerinde ve arzu edilen bir yaklaşım olacaktır.
Dr. Aladin HUSIC
The Institute For Oriental Studies / BOSNIA-HERZEGOVINA
ARCHIVE RECORDS OF GENERAL DIRECTORATE OF LAND REGISTRY
AND CADASTRE IN RESEARCHING OF BOSNIAN HISTORY
A
ABSTRACT:
rchive sources are the most important element for researching of any area’s history. Because
of different historical circumstances, researching of Bosnian history under Ottoman rule
mostly relies on ottoman archive sources in Republic of Turkey. One of the most important
is Archive of Presidency of the Government (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) in Istanbul, as well as
General Directorate of Land Registry and Cadastre (Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü), both known
as major providers of sources for Bosnian history. Having that in mind, we tried to draw attention to
importance of those archive records and their use in Bosnian historiography. The work is following
historiographical production which contains sources from General Directorate of Land Registry and
Cadastre. Despite certain limitations, the production has managed to actualise a number of questions
in Bosnian historiography. Partial translations of certain sources to Bosnian language made it possible
for them to be broadly used, even by non-ottoman oriented scientists.
Key words: Kuyud-i Kadime, Bosna, archive sources, towns, waqfs, Islam acceptance, economy,
society, tenth.
THE IMPORTANCE OF OTTOMAN ARCHIVE RECORDS FOR STUDYING OF
BOSNIAN HISTORY
Archive records are the most important source for researching of history of any area, including
Bosnia. There are few important reasons why ottoman archives, especially today, are very significant
in researching of Bosnian history.1 We could summarize them into two main reasons: a long period of
10 Éva Sz. Simon, A hódoltságkori török paleográfia tréfája vagy egy renegát írnok ügyeskedése? Egy különleges forrás a kanizsai védelmi
övezet hatékonyságáról 1586 őszéről. Századok 140 (2006) 4. sz. 1045–1060.
244
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
1 More on that: Aladin Husić, ,,The Importance of Ottoman Archives in the Study of History of Bosnia-Herzegovina”, International Symposium
Arşiv Dairesi Başkanlığı
245