KONGRE BİLDİRİLERİ
Davut GÜNEY
Tapu ve Kadastro Genel Müdürü
O
smanlı Coğrafyası Kültürel Arşiv Mirasının Yönetimi ve Tapu Arşivlerinin Rolü Uluslararası
Kongresi’ne hoşgeldiniz. Bir yılı aşkın devam eden uzun ve yorucu bir çalışmanın sonunda bugün burada hep birlikteyiz. Kurumumuz tarihinde ilk defa böylesi yoğun katılımlı uluslararası bir
organizasyon gerçekleştirilmektedir. Gerek hazırlık döneminde gerek program boyunca her türlü detay
düşünülüp sorunsuz bir organizasyon geçirilmesi için büyük çaba sarf edildi. Bu organizasyonun gerçekleştirilmesinde fedakarca mesai harcayan koordinasyon ve yürütme kurulu üyelerine, emeği geçen herkese,
organizasyon yöneticilerine teşekkür ederim.
Malumunuz olduğu üzere, Osmanlı Devleti’nin kimi bölgelerde yüzyıllarca kimi bölgelerde ise daha
kısa süreli olmak üzere, üç kıtada geniş bir coğrafyada devam eden hakimiyet alanından bugün onlarca devlet ortaya çıkmıştır. 600 yılı aşkın hakimiyetinin uzun bir döneminde dünyanın süper gücü olarak
varlığını sürdüren Osmanlı Devleti’nin bu gücü, her şeyden önce, devleti oluşturan tüm mekanizmaları
kontrol altında tutabileceği bir kayıt sistemine sahip olmasında aranmalıdır. Önümüzdeki üç gün boyunca
Osmanlı’nın kayıt sistemini oluşturan arşivler burada konusunun uzmanı bilim insanlarınca tartışılarak
ortaya konulacağından ayrıca zamanınızı almak istemem. Kısaca belirtmek isterim ki, Osmanlı Devleti,
sahip olduğu gücün istatistiki verilerini ihtiva eden bu kayıt sistemi sayesinde devletin siyasi, idari, iktisadi,
askeri, sosyal ve kültürel yapısını kontrol altında tutabilmekteydi. Bu kayıt sisteminin istikrarlı ve özenle
tutulduğu dönemlerle Osmanlı’nın en güçlü olduğu dönemler veya Osmanlı’nın gücünün azalması ile bu
sistemdeki aksamalar birbirine paralel seyreden bir süreç arz etmektedir. Bu da bizlere göstermektedir ki,
Osmanlı’nın kayıt sistemi, devletin gücünün ve bu gücün devamlılığının vazgeçilmez dayanağıydı. Osmanlı Devleti, arşivlerini oluşturan ve hazine olarak nitelendirdiği bu dokümanların öneminin bilinci içerisinde,
bunların tutulması ve korunmasına büyük önem vermişti. Bu maksatla, kağıt ve mürekkebin en kalitelisini
kullanmış, arşiv dokümanlarının muhafazası için torba, atlas, kese ve sandık gibi koruyucu malzemelerin
de en dayanıklı olanlarını tercih etmişti.
Kongremizin ana konusunu teşkil eden Kuyûd-ı Kadime Arşivi’ndeki arşiv dokümanları incelendiğinde görülecektir ki, Osmanlı Devleti, oluşturduğu yazılı evrakta ve bunların korunmasında malzemenin
en kaliteli olanlarını tercih etmekle kalmamış; ayrıca hat, tezhip, ebru ve cilt gibi sanatları bu belgelerde
tatbik ederek sanatsal bakış açısını da ortaya koymuştu. Osmanlı Devleti’nin, yazılı evrakın üretilmesi ve
korunmasına yönelik bu geleneksel yaklaşımı, emsali bulunmayacak nispette büyük bir kültürel hazinenin
ortaya çıkmasını ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır.
2
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
Arşiv Dairesi Başkanlığı
3