Armenians Of The World Armenian Cinematographers Of The World

01 ՎԻԼՅԱՄ ՍԱՐՈՅԱՆ WILLIAM SAROYAN ԱՄՆ USA ԱՇԽԱՐՀԻ ՀԱՅ ԿԻՆՈԳՈՐԾԻՉՆԵՐԸ ARMENIAN CINEMATOGRAPHERS OF THE WORLD bling losses used up the vineyard money and at length he found himself in Paris, faced once more with the unwel- come prospect of trying to work himself out of debt. (His book “Not Dying” (1963) is mainly concerned with this pe- riod.) He contacted the film producer Darryl Zanuck, who was then residing in Paris, and uncharacteristically agreed to write a play for which he was paid six thousand dollars. “The Paris Comedy” or “The Secret of Lily” (1960) was a big hit in German translation in Vienna, and later in Berlin. Typically, though, the money earned was not used for the careful paying off debts. ‘I certainly didn’t gamble away every penny,’ he wrote in a memoir, in a flippant mood. ‘I drank some of it away, and I bought a raincoat.’ He was invited to write an autobiography and, believing it would pay his debts, he produced his most complete and conventionally arranged autobiographical work, “Here Comes, There Goes, You Know Who”. However, on his own admission the book did rather poorly. In 1964, thirty years after the publication of his first book, he repeated his early effort of writing a new story or piece each day for a whole month, keeping at the same time a daily journal in which he discussed his present life and work in relation to January 1934. This was published alongside the original stories as “After Thirty Years: The Daring Young Man on the Flying Trapeze.” Meanwhile his plays were be- ing taken up with enthusiasm in Eastern Europe, notably in Czechoslovakia. 24 Սարոյանի և Քերոլ Մարկուսի ամուսնական կյանքը խաղաղ չի եղել. 6 տարի համատեղ կյանքից հետո զույգը բաժանվում է, մեկ տարի անց կրկին ամուս- նանում: Երկրորդ ամուսնության ժամանակ կրկին պսակադրվում են հայկական եկեղեցում, սակայն շատ չանցած կրկին բաժանվում: Շուտով Սարոյանի գրական գործունեությունն սկսում է անկում ապրել: 1949 թ. ստեղծված իրավիճակից ազատվելու համար որոշում է մեկնել Եվրոպա: Որոշ ժամանակ ապրում է Փարիզում: Այնտեղ, լինելով անկումային տրամադրության մեջ, նա գրում է «Ասորին» պատմվածքը: Շուտով իր զարմիկի՝ Ռոս Բաղդասարյանի երաժըշ- տության համար գրած նրա՝ «Արի իմ տուն» երգը անսպասելիորեն հիթ է դառնում, որը կատարում էր այժմ աշխարհահռչակ դերասան Ջորջ Քլունիի հորաքույրը՝ այդ տարիներին հայտնի երգչուհի Ռոզմարի Քլունին: 50-ականներին Մալիբուում նրան հաջողվում է ինչ-որ չափով վերականգնել հոգեկան ներդաշնակությունը և 1952-ին գրել «Հեծանվորդը Բևերլի Հիլզից» (1952 թ.) ստեղծագործությունը, որն ինքնակենսագրական էր: Դրան հետևեցին դստեր համար գրած՝ «Մայրիկ, ես քեզ սիրում եմ» և որդուն նվիրված՝ «Հայրիկ, դու խենթ ես» գրքերը: 1957 թ. Սարոյանը Բրոդվեյում ներկայացրեց «Քա- րանձավի բնակիչները» պիեսը: Այդ շրջանում նա վերադառնում է կինոյի աշխարհ. նրա ստեղծա- գործություններից մի շարք էկրանավորումներ եղան: Միևնույն ժամանակ, նա շարունակում էր հրատարակել կարճ պատմվածքներ ամենահայտնի ամսագրերում ու թերթերում: 1958 թ. նա ուղևորվեց դեպի Եվրոպա, առանց հստակ ծրագրերի՝ միայն մի աղոտ գաղափար գլխում, որ մի խաղողի այգի կգնի ու գուցե մոռանա գրելու մասին: Գրամեքենան էլ որոշ ժամանակ մնաց պայուսակում: Սակայն մոլախաղի պատճառով նա կորցրեց նաև խաղողի այգու համար նախատեսված գումարը և կրկին պարտքեր կուտակելուց հետո Սարոյանը հասավ Փարիզ: Այստեղ երկար ժամանակ նա հայտնվել էր կրկին պարտքերը մարելու խնդրի առջև: (Նա «Չմեռնել» գրքում նկարագրում է հենց այդ շրջանը): Այնուհետև նա կապ հաստատեց փարիզաբնակ կինոպրոդյուսեր Դարրիլ Զանուկի հետ և համաձայնվեց կինոնկարի սցենար գրել, որի համար նրան վճարեցին վեց հազար դոլար: «Շները կամ Փարիզ յան կատակերգություն» պիեսը Վիեննայում, ապա Բեռլինում՝ գերմաներեն թարգմա- Gradually he brought his gambling and drinking under reasonable control, though there were lapses. During a three month stay in London in 1966, (occupying a flat with his son and daughter, both young adults), he managed to get through twenty thousand dollars. By 1967, he was able to declare in “Days of Life and Death and Escape to the Moon” (1970): ‘I’m free… I’ve paid all debts, I’m earning a living.’ He had acquired a second home in Fresno (though he hated what the developers had done to the city over the years). In the late sixties, he published a collection of articles, es- says, short stories, memoirs, poems and short plays. In- dulging his fondness for long titles to the full, he called the collection “I used to Believe I Had Forever, Now I’m Not So Sure” (1968). In his last book of the sixties he used the au- tobiographical device of writing a series of ‘letters’ to va- rious people, eminent and otherwise and most now dead, who had either influenced him or remained in his memory 25

Armenians Of The World Armenian Cinematographers Of The World | Page 24