Artikel deur Prof Hennie Snyman
Departement Vee-, Wild- en Weidingkunde
UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT
D
ie hantering en oorbrugging van seisoenale of rampdroogtes,
wat groot dele van ons
land se weiveldgebiede kenmerk, is
dikwels ‘n turksvy vir die veeboer.
Die moontlike oplossing vir hierdie
probleem is geleë in die verbouing
van ‘n ander turksvy naamlik
Opuntia spesies. Die besondere
doeltreffende waterbenutting van
die doringlose turksvy maak dit by
uitstek ‘n plant om te oorweeg in
die droër weivelddele, waar ‘n
droogte meer die reël as die uitsondering is. Dit is bekend dat ongeveer 65% van die weivelddele
van Suid-Afrika gemiddeld 500 mm
of minder reënval per jaar ontvang.
In hierdie droër gebiede bemoeilik
voerskaarstes dikwels ‘n konstante
voervloeiprogram vir die veeboer.
Daarom is dit belangrik dat die beperkte reënval, wanneer dit wel
beskikbaar is, so effektief moontlik
deur die regte plante benut sal
word.
Ten einde die doeltreffendheid
waarmee die turksvyplant reënval
kan benut te kwantifiseer is twee
doringlose turksvyspesies naamlik
Opuntia ficus-indica (kultivar Mora-
do of groenblad) en O. robusta
(kultivar Monterey of bloublad) oor
‘n vier jaar periode aan die Universiteit van die Vrystaat (Weidingkunde afdeling) ondersoek.
Een tot vier jaar oue plante wat in
die sentrale grasveldgebied met ‘n
langtermyn gemiddelde reënval
van 530 mm, teen 5 m tussenry
spasiëring en 5 m spasiëring binne
‘n ry gevestig is, is nagevors. Daar
is tans meer as 40 verskillende
turksvykultivars in Suid-Afrika beskikbaar wat as uitstaande voergewas of vir die bemarking daarvan as vrugte vir menslike gebruik,
verbou word. In hierdie studie is
slegs die bekende blou-blad beesturksvy (O. robusta) en een van die
groenblad (vrugte) tipes gebruik vir
die waterbenuttingstudie.
Bogrond tot ondergrondse verhouding
Die plant beskik oor ‘n relatief vlak
en goed verspreide wortelstelsel,
soveel so dat dit in die eerste jaar
na vestiging reeds sover as 1.7 m
vanaf die moederblad horisontaal
kan ontwikkel. Die plant word
daartoe instaat gestel deur sy
geweldig aanpasbare wortelstelsel
wat verskeie worteltipes insluit. Die
worteltipe wat die turksvyplant juis
uniek maak is die reënwortels, wat
binne slegs een uur na ophef-fing
van ‘n droogte, reeds soveel as 1
mm kan groei. Geen ander plant is
instaat om die turksvyplant dit na
te doen deur so vinnig op reënval
te reageer nie. Die reënwortels,
wat ‘n kenmerkende en opvallende
wit kleur het, groei slegs vir drie
dae na ‘n reënbui, waarna groei
totaal stop en die wortels verkurk
en later afsterf. Die funksie van die
reënwortels is dus daarin geleë om
die blaaie so vinnig moontlik met
water te vul Groot hoeveelhede
water kan dus in ‘n relatief kort
periode in die blaaie opgegaar
word, wat in veral die droër dele
van ons land belangrik is waar
waterverlies na ‘n reënbui juis vinnig plaasvind.
‘n Mens sou kon verwag dat weens
die sukkulente geaardheid en
droogte oorlewingsvermoë van die
turksvyplant, dit oor ‘n groter wortelmassa in verhouding tot die
bogrondse komponent moet beskik. Hierdie navorsing het net die
teendeel bewys. ‘n Volwasse turksvyplant beskik oor slegs 14 tot 17%
wortels in verhouding tot die