Deur Arnand Stofberg
D
ie aankoop of verkoop van
‘n plaas is een van die
moeilikste transaksies wat
‘n produsent ooit in sy lewe sal
doen, en wel as gevolg van die volgende redes.
Die groot bedrae geld wat ter
sprake is.
Dis ‘n soort transaksie wat die
meeste produsente net 1 of 2
keer in hul lewe doen en waarvan hulle dus min ondervinding
het.
Geen 2 plase is dieselfde nie wat
dit moeilik maak om vorige transaksies as ‘n maatstaf te gebruik.
Daar is baie unieke wetgewing
rondom die vervreemding van
landbougrond.
Die koop of verkoop van ‘n plaas
is dikwels ‘n emosionele proses
waar emosies soms die oorhand
kry oor gesonde verstand.
Daar is groot belasting implikasies vir beide die verkoper en die
koper.
Dit is dus raadsaam om van die
begin af van kundiges (rekenmeesters en prokureurs) gebruik te maak
om jou te help met die hele proses.
In kort is die belangrikste punte wat
spesifieke aandag verg die volgende:
Kommissie
Eiendomsagente vra tot soveel as
7.5 % kommissie wat die verkoper
se opbrengs afwater of die koper se
prys opjaag. Probeer altyd eers kyk
of jy nie ‘n privaat transaksie kan
doen nie. Indien jy wel van ‘n agent
gebruik maak moet jy vooraf onderhandel oor die kommissie en dit op
skrif stel.
Waardasie
Laat doen ‘n deeglike waardasie van
die eiendom met stawende dokumente van oeste, hektare, waterregte, geboue ens. Onthou dat bankwaardasies neig om konserwatief te
wees.
Verwante partye
By verkope tussen pa en seun moet
daar onthou word dat die prys ten
minste 70% van markwaarde moet
wees om geskenkebelasting te vermy.
Fisiese inspeksie
Dit is altyd goed as die koper self
die plaas kan deurry om te kyk of
daar nie ooglopende gebreke is wat
nie deur die waardasie in berekening gebring is nie. Buurmanne is
ook ‘n goeie bron van inligting.
Strukture
Dit is belangrik om vooraf deeglik te
besin in watter besigheid-strukture
die plaas gekoop en bedryf gaan
word aangesien dit aansienlike implikasies kan hê wat betref belasting, verkryging van fondse, persoonlike aanspreeklikheid en kontinüiteit.
Onderhandelings
Dit is baie belangrik om vooraf jou
uitstapprys te bepaal en dan daarby
te hou. Onderhandelinge is ‘n proses van gee en neem en om die
transaksie te beklink moet jy
dikwels toegewings maak, maar dit
bly belangrik om altyd te weet waar
jy moet stop.