verspreide wortelstelsel, wat die volle potensiaal van
die grondprofiel ontgin. Die boer het tog vir die hele
grondprofiel op sy plaas betaal, waarom dit nie ten
volle benut nie?
Oor die algemeen kom 80% van graswortels in die
boonste 200 mm grondlaag by meeste veldtipes in Suid
-Afrika voor. By veld in ‘n goeie toestand spesifiek, kom
73% en 88% van die wortelmassa in onderskeidelik die
boonste 150 mm en 300 mm voor. Dié oppervlakkige
wortels is grootliks vir produksie verantwoordelik.
Nogtans sorg die wortels wat dieper as 300 mm lê, en
maar 12% van die totale wortelmassa beslaan,
gewoonlik vir die grasplant se oorlewing in droogtes.
Hul waarde moet nooit in ‘n weidingstelsel onderskat
word nie. Studies het byvoorbeeld getoon dat Themeda
triandra (rooigras) se wortels die grond tot so diep as 2
m binnedring.
Hierteenoor kom 44% van die totale wortelmassa van
swak veld in die boonste 50 mm van die grond voor.
Dié veld kan met wisselvallige reënval nie ‘n
stabiele en konstante produksie oor die
duur van die groeiseisoen handhaaf nie en
is ook net op oorlewing ingestel. Sulke
veld reageer slegs vinnig op reënbuie,
maar ongelukkig is dit van korte duur en
is die plante nie in staat om dieper
grondwater te onttrek nie. Uit
bogenoemde verspreidingspatroon van
die graswortels is dit te verstane waarom
weiveld in goeie toestand, weens die
benutting van beide oppervlakkige en
dieper grondwater, droogtes beter kan
hanteer en 'n meer konstante voervloei en
hoër produksie kan handhaaf.
‘n Boer wie se veld swak wortelstelsels
het, benut dus net die boonste grondlagie
van sy plaas, terwyl gesonde wortelstelsels
die voedingstowwe en opgegaarde vog
van die hele grondprofiel kan benut. Met
veld in swak toestand skep die boer eintlik
sy eie droogtes. So ‘n boer se plaas is
teoreties dus kleiner as wat werklik op die
transport en akte dokument staan.
Vertikale uitbreiding in plaas van
horisontaal is gevolglik ‘n moontlikheid vir
‘n boer wie se veld in swak toestand
verkeer.
Die hoër wortelmassa en beter verspreide
wortelstelsels wat by veld in goeie
toestand voorkom, het ‘n meer
groeikragtige plant tot gevolg en die beter
weidingkapasiteit vanaf sulke veld. Dit is daarom nie
net meer diere wat op goeie veld aangehou kan word
nie, maar die inkomste per eenheid reënval is ook
aansienlik hoër as dié van veld in swak toestand. Veld
in swak toestand verhoog gevolglik die intensiteit en
frekwensie van droogtes wat ‘n normale verskynsel in
die droë dele is. Dit is nie die grootte van ‘n plaas wat
bepaal of dit ‘n ekonomiese eenheid is nie, maar die
toestand of gesondheid waarin die veld verkeer.
As in ag geneem word dat ongeveer 80% van SuidAfrika se oppervlakte uit onbewerkbare grond of
weiveld, wat slegs deur diere benut kan word bestaan,
is dit duidelik hoe geweldig belangrik hierdie hulpbron
vir die veeboerdery is. Kennis van die weiveld behoort
dus baie hoog op enige grasboer se prioriteitslys te
staan.
Figuur 1 Wortelverspreiding met diepte