Artikel en foto voorsien: - Dr Gerhard Verdoorn:
Predasie Bestuursforum
M
y onlangse versoek
aan veeboere en
jagters om inligting
oor rooijakkalse met
moontlike brandsiekte aan te meld,
het 'n wye reaksie uitgelok. Brandsiekte wat deur sarkoptiese myte
veroorsaak word, is 'n ernstige
kondisie veral as dit onder wolskape
uitbreek. In die ou dae was dit so
ernstig dat die staat spesiale inspekteurs ontplooi het om plase te besoek en dipprogramme af te dwing.
Die Karoo is 'mak' gedip met die ou
arseendipstowwe en mens kan met
angs dink aan wat alles in die proses ingeboet is. Later van tyd is
minder gevaarlike dipstowwe gebruik en deesdae is daar verskeie
dipstowwe wat die myte effektief
beheer, maar met relatief min risiko
vir die natuurlike omgewing.
Wat verstommend was, was dat
daar verslae uit alle oorde in SuidAfrika was oor brandsiekte onder
jakkalse. In die verre noorde is daar
jakkalse aangeteken waarvan die
sterte heel haarloos was en die
agterlywe ook maar skraal aan die
harekant was. Uit die Karoo berig
boere en jagters dat daar dikwels
jakkalse met ernstige brandsiekte
waargeneem of geskiet word. Uit
die Oos-Kaap is mooi foto's ontvang
van brandsiek jakkalse in die Addoomgewing en so ver oos as
Grahamstad. In die Kalahari is daar
ook brandsiek jakkalse aangeteken
en dit is interessant omdat mens
die persepsie het dat die Kalahari
sulke peste vryspring.
Daar is 'n moontlike verklaring vir
brandsiekte onder jakkalse naamlik
dat wanneer 'n spesie se bevolking
uitermatig aanteel die spesie onder
stres kom en natuurlike elemente
soos siektes die spesie se bevolking
kan uitdun. Boere in die Karoo weet
dat dassies toeneem totdat die
witkruisarende ook nie meer 'n duik
in die bevolking maak nie en dan
skielik tref 'n virus die dassies en wis
hulle prakties gesproke uit. Nou is
die vraag of dit met die rooijakkals
ook kan gebeur? My standpunt is
dat dit wel kan gebeur: ek jag op 'n
reservaat naby Mapungubwe met 'n
baie gesonde ekologie waarvan die
rooijakkals deel is. In die jaar 2005
het die reservaat so vervuil van rooijakkalse geraak dat die eienaars my
versoek het om hulle uit te dun. Ek
het hulle oorreed om op die tande
te byt en die winter van 2006 het
die brandsiekte toegeslaan en die
bevolking 'n ernstige knou gegee.
Ek was verstom om feitlik geen
jakkalse sonder brandsiekte te sien
nie. Daar was weliswaar ook enkele
rooibokke met effense haarverlies
maar geeneen het gevrek nie terwyl
die jakkalse soos nuwe swart kleurvariante gelyk het!
Mens wonder of die siektes soos
brandsiekte nie dalk op 'n stadium
in die veeboerderygebiede die rooijakkalse 'n knou gaan gee nie?
Ekologies maak dit sin maar of dit
verwerklik sal word, is 'n ope vraag.
Louis Meaker se foto van 'n brandsiek jakkals is miskien iets wat veeboere voor moet uitkyk en laat weet
as daar sulke diere waargeneem
word. Vir verdere navrae skakel vir
Dr Gerhard Verdoorn by 082 446
8946 of stuur e-pos na
[email protected].