Angst bij thuiszitten
Indi Hondema & Hans Pollen
Inleiding
Op 4 april 2019 hielden Indi Hondema en Hans Pollen een lezing over Stress en Angst bij Thuiszitten op het EuroCongres ‘Angst bij kinderen en jongvolwassenen’. In de zaal zaten zo’n 100 professionals uit de zorgsector, onderwijs, leerplicht en diverse wetenschappelijke disciplines. De grote deelname aan deze lezing, waarvoor gekozen moest worden, is wellicht tot stand gekomen door onze beschrijving vooraf:
Thuiszittersproblematiek is in de afgelopen drie jaar steeds meer naar voren gekomen. De wet Passend Onderwijs zou een verbetering moeten geven. Het vertrouwen in deze wet is uitzonderlijk laag (3% in het onderwijsveld). Scholen wijzen op de enorme werkdruk. Vrijstelling van de leerplicht en handelingsverlegenheid worden te snel als een uitweg gezien. Maar het is geen echte uitweg, want het kind krijgt geen onderwijs meer. Thuiszittende kinderen raken vaak zeer geïsoleerd en vol wantrouwen jegens daar waar ze naar terug geleid zouden moeten worden volgens hulpverlening, Leerplicht en onderwijs. De gevolgen voor het gezin zijn altijd groot. Deze stress wordt door ons herkend als LAS: Legal Abuse Syndrom*. Ook zijn er positieve ontwikkelingen aan te wijzen. Er wordt meer samengewerkt en de signalering neemt toe. Thuiszittende jeugd met school- en/ of sociale angst en hun ouders: hoe en waarheen begeleid je ze?
Op basis van onze sheets is de volgende samenvatting voor ACT! NOW geschreven.
Visie op ‘angst’
Voorkeur voor het verkrijgen van angst blijkt in een relatief klein percentage genetisch bepaald te zijn. Met of zonder genetische voorkeur, angst ontstaat vooral door interactie met de buitenwereld: sociale angst (van wie is dan de angst?). Daarin zijn een aantal observatie niveaus te onderscheiden, waartussen angstopwekkende mechanismen een invloed op het kind/de jongvolwassene kunnen hebben:
• Intrapsychische angstmechanismen
• Angstmechanismen a.g.v. interactie in de omgeving (gezin, peergroup, volwassenenwereld)
• Angstmechanismen a.g.v. interactie in school, werk en samenleving (in politiek t.b.v. stemgedrag, tradities - angst voor zwarte Piet, wetgeving gebaseerd op angst)
Ter illustratie werd bijgaand plaatje gebruikt:
Angst ontrafeld
Angst is te zien als gedrag dat zowel passend en adequaat als niet-passend en in-adequaat functioneert. Hebben van angst is daarmee ook ‘heel gewoon’, een overlevingsmechanisme dat mee is geëvolueerd met de ontwikkeling van de mens als soort. Daarin is te onderscheiden:
1. Fylogenese: de ontwikkeling van de menselijke soort.
a. Angst is één van de mechanismen om te overleven (vermijden, blokkeren, op reserve gaan)
b. Leerdrang is de andere (openen en aangaan, voeden)
2. Ontogenese: de ontwikkeling van de mens als individu: angstig zijn is dan een individuele karakteristiek
3. De ontogenese van de angsthandeling: Hoe ontstaat die dan?
Beslisboom Angst bij Thuiszitten
ACT! heeft een beslisboom ontwikkeld voor allen die daar in het kader van angst bij thuiszitten mee te maken krijgt en heeft.
U vindt deze op de volgende blz. rechtsboven.
Themakatern 2
42