μαντινάδες σε «χαμηλούς» σκοπούς 1 ή ανάλογα με τη διάθεση της παρέας μπορεί
να ειπωθούν στην αρχή και τραγούδια (συρματικά, του γονατιστού, στον γρήγορο
σκοπό του συρματικού). Κάθε καρπαθιακή κοινότητα, βέβαια, ανάλογα με το είδος
και την περίσταση του γλεντιού, αναπτύσσει παραλλαγές στο γλεντικό τυπικό, οι
οποίες είναι απόλυτα σεβαστές από όλους όσοι συμμετέχουν, πάντα όμως με
βασικό κορμό το «καθιστό γλέντι» (συρματικά και αυτοσχέδιες μαντινάδες
ομοιοκατάληκτες σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο) και, εάν προκύψει, χορός. Για τις
ιδιαιτερότητες της δομής του γλεντιού ανά κοινότητα και ανά περίσταση υπάρχουν
σημαντικές μονογραφίες που τις αποτυπώνουν και τις αναλύουν. 2
Η ανάπτυξη του καρπάθικου γλεντιού και η δομή και η αλληλουχία των φάσεών του
εξαρτώνται πάντα από τις περιστάσεις (θρησκευτικό πανηγύρι, γλέντι γαμήλιο κλπ.),
τις συνθήκες και τους χώρους στους οποίους επιτελείται.
• Φάση Α΄: Προετοιμασία φαγητού και ποτού και «κοινοτική συνεστίαση».
• Φάση Β΄: Τραγούδια χωρίς μουσικά όργανα όπως: εκκλησιαστικά τροπάρια,
τραγούδια ανόργανα ιδιόμελα της τάβλας (ακριτικά, παραλογές, της αγάπης,
κλέφτικα).
•
Φάση Γ΄: Το καθιστό γλέντι με την είσοδο των μουσικών οργάνων. Η έναρξη
γίνεται με ‘συρματικό τραγούδι’, δηλαδή με πολύστιχο τραγούδι σε ιαμβικό
ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο στίχο που τραγουδιέται στη μελωδία
του συρματικού. Συνεχίζεται με την ανάπτυξη των ‘θεμάτων’ που αφορούν την
εκάστοτε γλεντική περίσταση, από την αντρική παρέα των γλεντιστών με
αυτοσχέδιες, αυτοστιγμεί δημιουργούμενες μαντινάδες σε ποικίλους άλλους
μελωδικούς σκοπούς ανάλογα τη διάθεση και την προτίμηση του κάθε
γλεντιστή.
•
Φάση Δ΄: Η έναρξή του «Χορού» 3 γίνεται όταν αρχίζουν να εξαντλούνται τα
θέματα στο καθιστό γλέντι. Ο χορός αναπτύσσεται κατά περίσταση με: α)
Οι χαμηλοί σκοποί χαρακτηρίζονται από μικρή μελωδική έκταση, χαμηλή τονική βάση και φωνητική
ένταση και αργή ρυθμική αγωγή.
2 βλ.: ΤΕΚΜΗΡΙΑ / Φάκελος 1 ος - Παράρτημα 13 ο - Βιβλιογραφία:
Ανδρουλάκη 2016, d’ Angiolini 2007, Βαρίκα-Μοσκόβη 1962/1963/1964/1966/1976, Βασιλαράς Η.
2001α/2001β/2002/2003/2006/2007/2008/2009/20112013/2016/2018,
Γεωργιάδης
Μ.
1960/1962/1979/1981/1984, Ζέρβας 2017/2018, Κάβουρας 1990/1992/1995/1996, Καράς 1979,
Κρητσιώτη 1987/1994/1995/2000/2001/2003/2005/2006, Μακρής Μ. 2007/2017, Brandl 1981/1985,
Brandl & Reisch 1992, Παυλίδης Γ. 2004, Σταυράκη 1997, Χαλκιάς Κ. 1976/2003, Χρυσανθοπούλου 2012.
3 Πρέπει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια σε κοινότητες από το Απέρι και νοτιότερα αλλά και στη
διασπορά των Καρπαθίων στη γαμήλια εθιμοτυπία συνηθίζεται η φάση του ‘χορού’ να λειτουργεί
αποκομμένη από το καθιστό γλέντι. Συγκεκριμένα, μετά την τελετή δεν πραγματοποιείται καθιστό γλέντι,
το οποίο έχει τελεστεί κατά το ντύσιμο και το ξεπόρτισμα του γαμπρού και της νύφης. Έτσι, μετά το
τραπέζι του γάμου ξεκινάει κατευθείαν χορός (Κάτω Χορός, Πάνω Χορός, Σούστα) που ορίζεται κατά
κύριο λόγο είτε από την ορχήστρα, είτε από τον dj. Η πρακτική αυτή συνηθίζεται επίσης σε μεικτούς
1
9