1945 MTAL S A Y F A 1 4
İNCELEME ÇALIKUŞU / REŞAT NURİ GÜNTEKİN
Reşat Nuri 1889 doğumludur . Refik Ha lit Karay ' ın temsil ettiği " Memleketçi Edebiyat " akımının temsilcilerindendir . İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunudur . Bursa ve Çanakkale ' de geçen hayatının iz- leri Çalıkuşu ' nda görülür . Bursa ve İstan- bul ' da öğretmenlik yapmıştır .
İlk eseri 1917 yılında Diken dergisinde yayınlanan Eski Ahbap adlı hikayesidir . Zaman gazetesinde de tiyatroya dair yazıları yayınlanır . Pekçok tiyatro eseri vardır . 1923 yılında Kelebek adlı mizahi bir dergi çıkartır . Romanlarında da bu mizahi yön açıkça gö- ze çarpmaktadır . En ünlü romanı olan Çalı- kuşu Vakit gazetesinde tefrika oluyordu .
Reşat Nuri ' nin yirmi civarında romani , yirminin üzerinde tiyatro eseri vardır . İlk romanı 1918 ' de yazdığı Harabeler Çiçeği ' dir , Çalıkuşu ilk önce tiyatro eseri olarak yazılır . 1930 ' da ise roman olarak yayınlanır . Reşat Nuri ilk eserlerinde , özellikle Gizli Ev romanında , Ömer Seyfettin ve Refik Halit ' in etkisinde kalmıştır . Romanlarının ba- zıları gerçekçidir , tenkitçidir . Anadolu man- zaralarını , küçük bürokratları ve bunların karşılaştıkları güçlükleri , bazı sosyal sorun- ları tenkit eder . Çalıkuşu ' nun çok tutulması . nin nedeni Cumhuriyet döneminin idealleri ile roman kahramanı Feride ' nin ideallerinin aynı olmasıdır . Çalıkuşu ' nda ve diğer eserlerinde bu idealleri anlatır .
Esen Yiğit Türk dili ve edebiyatı öğretmeni
Çalıkuşu ' nun çok okunan bir roman olmasının başlıca nedenlerini şu şekilde sira- layabiliriz : 1- Diğer romanlarında olduğu gibi kolay bir dille , günlük konuşma diliyle yazılmıştır . 2- Geleneksel bir tema olan Aşkı ele alır . 3- Romantik duygulara hitap eden bir romandır . Roman yazıldığı devrin şartlarına uygunluk gösterir . Mütareke dönemindeki insanları duygusal bir havaya sokmuştur . 4- Olaylar Anadolu ' da geçmiştir . 5- Romanin kahramanı Cumhuriyet röneminin genç , idealist tipini temsil eder . 6- Romanda bol miktarda entrika vardır . Roman adeta bir gerilim filmine benzer . Reşat Nuri Cumhuriyet döneminin en çok eser veren ve en çok okunan romancilarından biridir . O halkın roman okumasını sağlayan bir yazar olmuştur . Çalıkuşu romanının bu kadar çok tutulmasının yazara birazcık zararı da dokunmuştur . Roman çok sevildiği için yazar bundan sonraki romanlarını Çalıkuşu ' na benzetmeye çalışmış , bu yüzden de tekrara düşmüştür . Çalıkuşu bu kadar çok tutulmasina rağmen roman tekniği olarak pek başarılı değildir . Onun bu kadar tutulmasını sağ . layan romanın konusudur . Roman beş bölümden oluşmuştur ve çok geniş bir kişi kadrosu vardır . Romanın vakası gezi ve anı türündedir . Kısaca romani bir gezi ve anı hikayesi diyebiliriz . Romanin mekanı da çok geniştir . Romanda öne çıkan mekan Anadoludur . Romanın fonksiyonel bir anlamı vardır . Roman bu anlamda Anadolu insanının mahrumiyetlerini ve geri kalmışlığını gözler önüne serer . Zaman ise Cumhuriyet döneminin hemen öncesidir . Zamanın romanın temasıyla ilgisi hemen hemen yok denecek kadar azdır . Yani zaman fonksiyonel değildir . Zaten romanda " Zamanın fonksiyonel hale gelmesi Yakup Kadri ve Peyami Safa ' dan sonradır . Reşat Nuri ' nin diğer önemli eserleri şunlardır : Romanları : Harabelerin Çiçeği , Dalga , Dudaktan Kalbe , Akşam Güneşi , Yeşil Gece , Acımak , Yaprak Dökümü . Tiyatro eserleri : Hançer , Şemsiye Hirsizi , Yaprak Dökümü , Bakırköy Hocası . Bugün bile çok geniş bir kitle tarafından sevilerek okunan eserler bırakan yazarımız 1956 yılında vefat etmiştir .