Ανθρώπων Έργα
Ανθρώπων Έργα
Φιλική Εταιρεία, ως Μαντώ Μαυρογένους, στην
ομώνυμη ταινία (1971) του Κώστα Καραγιάννη.
Ιδιαίτερη αναφορά ως προς το θέμα της σχέσης
του ελληνικού κινηματογράφου με το θρησκευτικό
φαινόμενο, πρέπει να γίνει και στην περίπτωση του
σκηνοθέτη Γρηγόρη
Γρηγορίου. Σε ένα
από τα καλύτερα
έργα του, την ταινία
«Διωγμός» (1964),
ο Μάνος Κατράκης
υποδύ εται, με έντιμα
συγκινητικό τρόπο,
έναν Ιερέα που
«ακουμπάει τα Άγια Σκεύη, τα μόνα που σώθηκαν
από το διωγμό, στη νέα γη της προσφυγιάς», όπως
γράφτηκε σε κριτική εκείνης της εποχής. Από
την άλλη, και πάλι με τον Κατράκη σε παρόμοιο
ρόλο, ο Γρηγορίου αξιοποιεί το θρησκευτικό
περιβάλλον των μοναστηριών, στην περιπέτεια
με τον τίτλο «Αδερφός Άννα» (1963). Όμως,
η αντιπροσωπευτικότερη ταινία θρησκευτικού
περιεχομένου του Γρηγορίου είναι «Ο Άγιος
Νεκτάριος» (1969), με ένα σενάριο που αξιοποιεί
μια μελοδραματική υπόθεση, γύρω από το βίο του
Αγίου Νεκταρίου. Το έργο αυτό δεν έχει αξία ως
προς τις ποιοτικές του δάφνες, καθώς ο Γρηγορίου
έχει γυρίσει και πολύ καλύτερες ταινίες, αλλά
αυτό που έχει σημασία είναι το αστικό πλαίσιο,
μέσα στο οποίο έχει τοποθετήσει ο σκηνοθέτης
μια ταινία θρησκευτικού περιεχομένου.
Το ανωτέρω αστικό πλαίσιο είχε φιλοξενήσει
ένα ακόμα θαύμα, το οποίο διάνθιζε και έκλεινε την
ιστορία της ταινίας «Το τελευταίο Ψέμα» (1958)
του Μιχάλη Κακογιάννη, όταν η Έλλη Λαμπέτη
πηγαίνει στην Τήνο τον άρρωστο γιο της νεκρής
Ελένης Ζαφειρίου. Η συγκεκριμένη περίπτωση,
όμως, λειτουργεί ως υποσύνολο του συνολικού
σεναρίου και δεν μπορεί να νοηθεί (παρά μόνο
αποσπασματικά) ως κινηματογραφική αξιοποίηση
του θρησκευτικού φαινομένου. Αυτό που έχει
σημασία είναι ότι τέτοια θέματα εντάσσονται μέσα
στο αστικό πλαίσιο, στο οποίο, όπως προείπαμε, ο
Ιερός Κλήρος χάνεται μέσα στη δίνη των Αθηνών
και της αστυφιλίας, περιορισμένος μόνο στα
αυστηρά ιερατικά του καθήκοντα και χωρίς ιδιαίτερη
ποιμαντική και κοινωνική δράση. Η ευσέβεια του
Ανάργυρου (Βασίλης Λογοθετίδης) στην «Κάλπικη
Λίρα» (1955) του Γιώργου Τζαβέλλα περιορίζεται σε
ευλαβή σταυροκοπήματα και απλές φιλανθρωπικές
πράξεις της καθημερινότητας προς τον ψευτοτυφλό
της γειτονιάς (Μίμης Φωτόπουλος). Από την άλλη,
394 | Ανθρώπων Έργα | Τεύχος 5 | Ιούνιος 2014
Ιούνιος 2014 | Τεύχος 5 | Ανθρώπων Έργα | 395